Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

172-мақолам давоми: АҚШДА МАРТИН ЛЮТЕР КИНГ КУНИ (2012 йил 30 январ)

7. ИШСИЗ АФРОАМЕРИКАЛИК АЁЛЛАРНИНГ ШИКОЯТИ

АҚШнинг асосий муаммоларидан бири – бу ишсизликдир. АҚШда ишсизлик даражаси 2011 йил сентябрида 9,1 фоизни ташкил этган бўлса ([29]), 2012 йил январида 8,5 фоизни ташкил этмоқда ([30]).

Ишсизлик Айдаҳо штатида ҳам юқори даражада қолмоқда. Айниқса афроамерикаликлар иш топиш масаласида қийналмоқда. Шу ерда мен ўзим гувоҳ бўлган битта воқеани гапириб берай.

6-параграфда ёзган Оочэд (Orchard) кўчасидаги Labor Ready (Тайёр Иш) номли Меҳнат биржасига 2010 йил 9 октябр (шанба) куни эрталаб соат 6:45 да яна бордим. Соат 7:00 га яқин биржанинг эркак ходими эшикни очди. Биз – бир неча иш изловчилар ичкарига киргач прилавка устидаги рўйхатга ўз исми шарифимизни ёздик. Бу рўйхатга ёзилганлар қаторида икки нафар афроамерикалик аёл ҳам бор эди. Улардан бири билан Инглиз тили маркази (English Language Center)да бир гуруҳда бир неча ой сабоқ олгандим. Шу сабабли у билан саломлашдим.

Одатдаги ҳол такрорланди. Америкалик фуқароларга иш манзиллари ёзилган қоғозни биржа ходимаси берди ва улар бирин-кетин жўнаб кетишди. Мен, афроамерикалик икки аёл ва яна бир неча иш изловчи ишни кутиб ўтиравердик. 1,5 соатлар ўтгач мен прилавкага яқинлашиб, биржа ходимидан иш бор-йўқлигини аниқ айтишини сўрадим. У одатдаги гапини, яъни мен учун бугун иш йўқлигини айтди. Мен ундан ўз гапларини қоғозга ёзиб беришини ва визит карточкасини сўрадим. У қоғозга ёзиб, визит карточкасини ҳам берди. Унинг ҳақидаги маълумотлар: Сальвадор Салинас (Salvador Salinas, Customer Service Representative – Клиентларга хизмат кўрсатиш вакили) 1088 N. Orchard, Boise, Idaho 83706. Phon: 208-331-3606. Fax: 208-331-3605. ssalinas@laborready.com www.laborready.com

Сальвадор Салинас оёқда тик турган ўша икки афроамерикалик аёлга қараб “Сизларга иш йўқ, қайтиб кетаверсаларингиз бўлади” деган маънода гапирди. Иккинчи аёл Бойсига келганига икки йилдан ошганлиги ва инглиз тилини анча билгани сабабли биржа ходимига норози бўлиб гапирди. Аёл ушбу биржага кўп марта келгани ва иш топиб беришмаётгани ҳақида гапирди.

Мен ҳуқуқ ҳимоячиси ва мустақил журналист эканлигимни ўша аёлга айтиб, ўз гапларини менга ёзиб беришини сўрадим. У бир бет қилиб тез-тез ёзиб берди. У ўз шикоят аризаси охирига исми шарифини ёзиб имзо қўйди. Унинг исми шарифи Амина Ҳуссейн экан.

Мен ушбу шикоятнинг фото нусхасини ва матнда ёзилган сўзлар ҳамда унинг таржимасини қуйида келтирмоқдаман. У ўз шикоятида Sada (Сада) исмини ҳам ёзган. Менимча бу мен билан бирга ўқиган, яъни ўша кун унинг ёнида турган дугонасининг исми бўлса керак. Амина Ҳуссейн инглиз тилини мукаммал билмаганлиги сабабли у ёзган айрим гаплар тугалланмаган.

Фото 4. Амина Ҳуссейн 2010 йил 9 октябрда менга ёзиб берган шикоятининг фотонусхаси.

“10/09/2010
I want to talk for manager Labor Ready. I want to work today.
Because I all Ready last week. I make application 10/02/2010 and they Sada. Came next Saturday, if I came today 10/09/2010.
They don’t want to give me my rights. I don’t new. Why?

Amina Hussein имзо
108887 Ustick Rd apt. 102.
Phon: 208-375-2063.
10/09/2010”

-----------------------------------------------------

Амина Ҳуссейн шикоятининг ўзбек тилига таржимаси.

“2010.09.10
Мен Лэбор Риди (Labor Ready – Тайёр Иш) менеджери сабабли гапирмоқчиман. Мен бугун ишламоқчиман.
Мен ўтган ҳафтада ҳаммасини Риди (Labor Ready, А.Ш.) га (бердим, А.Ш.). Мен 2010 йил 2 октябрда ариза топширгандим ва улар Сада. Янаги шанба келинг, мен бугун 2010.09.10 да келдим.
Улар менинг ҳуқуқимни таъминлашни хоҳлашмаётир. Мен яқинда келганлардан эмасман. Нега?

Амина Ҳуссейн
108887 Ustick Rd кв. 102. (Бойси, Айдахо, А.Ш.)
Тел: 208-375-2063.
2010.09.10”
--------------------------------------------------------

Амина Ҳуссейн ҳақида қўшимча маълумот: у 1972 йил 1 январда туғилган. Беш нафар фарзанди бор. У АҚШга 2008 йил 27 август куни келган. Ёнида келган дугонасининг ҳам, адашмасам, беш нафар фарзанди бор.

Мен уларга бу шикоят аризаси ҳақида кейинроқ мақоламда ёзишимни айтдим. Улар иккаласи Амина Ҳуссейн машинасига ўтиришди. Биз хайрлашдик. Мен ўз велосипедимда уйга қайтдим.

Ўша кундан бери 15 ойдан кўпроқ вақт ўтди. Ушбу шикоятдан ва ўзим беш (аниқроғи етти) марта биржага бориб иш беришмаганидан кўриндики, афроамерикалик ва осиёликларнинг меҳнат қилиш ҳуқуқи ҳамон бузилмоқда. Яъни америкалик фуқароларга иш берилаётган пайтда бошқа қитъадан келган ва терисининг ранги бошқача бўлганларга иш бериш атайлаб пайсалга солиш, кейинга суриш ва ҳоказо баҳоналар билан рад қилиш давом этмоқда. Яъни Мартин Лютер Кинг давридан кейин бу борадаги муаммолар у ёки бу кўринишда шу кунларга қадар давом этмоқда.

8. 16 ЯНВАР НАМОЙИШИ АРАФАСИДАГИ ВОҚЕА

2012 йил 14 январ (шанба) куни туш пайти хонадонимдаги катта хонада эдим. Эшик тақиллагандек бўлди. Эшикни очдим. Эшикка қистирилган қоғоз полга тушди. Эшик олдида 35-ёшлардаги иккита аёл турарди. Менимча, улар ҳам қочқин аёллар бўлса керак. Лекин уларни мен яшаётган кварталда олдин кўрмаган эдим.

Мен полга тушган визит карточкасини олиб, аёлларга салом бердим. Улардан бири инглиз тилида бир оз қийналиб бир нарса деди. Мен уларга: “Мен сизни яхши тушунмадим. Ёзсангиз тушунишим осонроқ бўлади. Ҳозир қоғоз ва ручка олиб чиқаман” деб ичкарига кирдим.

Қоғоз ва ручкани олиб чиқсам у иккала аёл йўқ. Пастга қарасам, иккаласи 30 қадамча нарида кетишаётир.

Уйга кирдим ва визиткага қарадим. Бу IRC ходими Рабиоу Мандзо (Rabiou Manzo) визит карточкаси бўлиб, ундаги ёзув унинг қўли билан ёзилганлиги кўриниб турарди.




Фото 5. Рабиоу Мандзо 2012 йил 14 январ куни менга бериб юборган визиткасининг олди ва орқа томонидаги ёзувлар.

“У тебя апойтмент. Понедельник в 2:00 (14:00, А.Ш.) от El Ada.
Рабиу»

(“Сен учун учрашув (белгиланган, А.Ш.). Душанба соат 14:00 да El Ada (ташкилотида, А.Ш.).
Рабиу»)

Рабиоу Мандзо ёзган El Ada - El-Ada Community Action Partnership (Эл-Ада Ҳамкорлик учун Жамоатчилик Ҳаракати) ташкилоти кам даромадли фуқароларга айрим иқтисодий ёрдамлар кўрсатади ([31]). Масалан, 2010 ва 2011 йиллар охирида электр тўловида менга молиявий ёрдам берган ва электр кампаниясидаги менинг ҳисобимга 150-180 доллар пул ўтказган.

2011 йил 11 ноябр (жума) куни IRCга бориб, Рабиоу Мандзо билан суҳбатлашгандим. Мен 2011 йил 12 июлда ноҳақ ишдан ҳайдашгач 45 кун ишсиз юрганим ва шу даврда квартира ижараси учун қарз бўлганим ҳақида гапиргандим. У Эл-Ада га қўнғироқ қилиб, мен учун 14 ноябр (душанба) кунга учрашув белгилаттирди.

Мен 2011 йил 13 ноябр куни уйда инглиз тилида бир бетлик хат тайёрлаб, 14 ноябр куни El-Ada га бордим. Р.Мандзо Эл-Ада раҳбарларидан бири билан эмас, балки яқинда ишлай бошлаган оддий ходим Китют Эсимба (Kituta Asimba) билан учрашув белгилаган экан. У квартира ижараси учун ҳақ тўлаш дастури умуман йўқлиги ва шу сабабли бу масалада ёрдам бера олмаслигини айтди. Мен анча вақтимни бекорга йўқотиб қайтиб келдим.

Рабиоу Мандзо айтган душанба – 16 январ куни бўлиб, бу январ ойининг учинчи душанбасидир. Бу кун АҚШда Мартин Лютер Кинг Куни сифатида ҳамма штатларда байрам қилинади ва деярли ҳамма ташкилотлар шу кун ишламайди.

Рабиоу Мандзо IRCда директорнинг энг ишончли ёрдамчисидир, яъни директор ўринбосари даражасидаги ходимдир. У асли Африкадаги Нигер давлатидан қочқин бўлиб, беш йил Киев шаҳрида ва бир йил Россиядаги Краснодар ўлкасида яшаган. Шу сабабли рус тилини билади. Рабиоу IRC да рус тилини биладиган ягона ходимдир.

Ўтмишда Африкадаги кўпгина давлатлар, жумладан Нигер давлати ҳудуди ҳам Франция мустамлакаси остида бўлганлиги сабабли у ерда мактабларда француз тили ўқитилади. Шу сабабли Рабиоу француз тилини ҳам яхши билади. Бойсида 2000 йилдан бери яшаётгани сабабли инглиз тилини ҳам анча ўрганган. IRC да 7-8 йилдан бери ишлаётганлиги туфайли IRC ҳужжатлари ва қонун-қоидаларини ҳам ёшроқ ходимларга нисбатан яхшироқ билади. Мана шу сабабларга кўра у IRCнинг Бойси бўлими директори ўринбосари даражасидаги ходимдир.

Рабиоу Мандзо директор ўринбосари даражасида ишлаб, 2012 йил 16 январ Мартин Лютер Кинг Куни сифатида байрам нишонлаши ва бу кун Эл-Ада ташкилоти ҳам IRC каби ишламаслигини яхши биларди.

Савол туғилади: мени 16 январ куни соат 14:00 га ёпиқ ташкилотда учрашув белгиланган, деб нотўғри, ёлғондан чақириш орқали қандай мақсад кўзланган?

16 январ куни Бойсида намойиш ва губернатор биноси олдида катта митинг белгиланганди. Соат 14:00 да эса Айдаҳо штати раҳбарияти байрам куни муносабати билан қандайдир тадбир режалаштирган бўлса керак. Бу ҳақда махсус хизмат органлари хабардор бўлгани аниқ. 16 январ куни кечқурун телевидение орқали Айдаҳо губернатор биносининг биринчи қаватида катта даврада қабул маросими бўлгани ва кўпгина мансабдорлар қатнашгани ҳақидаги лавҳа бир неча марта қайта кўрсатилди.

Ёлғон ишлатиб мени 16 январ кунига ёпиқ ташкилотга чақиртиришдан мақсад – мени ушбу намойиш, митинг ва йиғилишдан чалғитиш ҳамда қатнашмаслигимга эришишдир, деб ҳисоблайман.

Бундай дейишимга сабаб: Рабиоу Мандзо авваллари ҳам IRCда учрашув бор, деб телефон орқали мени бир неча марта навбатдан ташқари чақиртирган. Мен IRCга бориб, 0,5-1 соатлаб кутиб ўтирганман. Бу ҳолат 2-3 марта такрорлангач, мени Бойсида бўлиб ўтаётган муҳим учрашувга журналист сифатида қатнаштирмаслик ва буни иложи борича билдирмайгина амалга ошириш мақсадида махсус хизмат органлари тавсияси ва кузатуви остида уюштирилаётган провокация эканлигини тушундим.

Рабиоу Мандзо ҳақида қўшимча маълумот. У Айдаҳо штатида яшаётганига 2010 йилда ўн йилдан ошган эди. У шу давр мобайнида уйланди ва уч фарзандли бўлди. Лекин бирор марта ўзининг ватани бўлмиш Нигер давлатига бора олмаган эди. Мен келгач ва Айдаҳо махсус хизмат органлари менга қарши катта ҳажмда тазйиқ олиб боргач, у 2010 йилда меҳнат таътилида Нигер давлатига оиласи билан бирга бориб кела олди.

Рабиоу Мандзо Нигердан қайтиб келган кунлариёқ қимматли енгил автомобиль харид қилди. Ушбу машина рулида ўтирганини ўзим кўргандим ва бир-икки кундан кейин IRCда суҳбатлашгандим. Шундан кейин яна иккита машина ҳайдаб юргани, иккинчиси кичикроқ чиройли машина бўлиб, уни сотиб олгани ва ишхонага минмоқчи эканлиги ҳақида шу автомашинасида кетаётганимизда унинг ўзи менга айтган эди.

Билишимча, унинг Бойси яқинида жойлашган Нампа шаҳарчасидаги уйига чалпак ёққан эмас. Айрим фуқарога қандай хизматлари учун бундай катта маблағ қисқа вақт давомида топиб берилиши ҳақида ўқувчимиз тушунса ва билса керак.

Юқорида ёзган маълумотлар ва тажрибамдан келиб чиқиб, 2012 йил 16 январ куни мени Рабиоу Мандзо орқали ёлғондан чақиртиришаётган Эл-Ада ташкилотига бормадим. Бунинг ўрнига Мартин Лютер Кинг Куни шарафига уюштирилган тадбирларда қатнашдим. Бу ҳақда 9-параграфда ёзаман.

9. 16 ЯНВАРДАГИ НАМОЙИШ


Фото 6. Шуҳратжон Аҳмаджонов Мартин Лютер Кинг Куни шарафига ўтказилган намойиш пайтида. АҚШ, Бойсе шаҳри. 2012 йил 16 январ.

Мен 2012 йил 15 дан 16 январга ўтар кечаси тонгги соат 6-ларгача [27]-мақолани тайёрлаш билан шуғулландим. Кейин Мартин Лютер Кинг Кунига бағишланган тадбирлар ҳақидаги маълумотни сайтлардан изладим. Уни аниқлаштириб ва тайёрланиб велосипедда Университет томонга жўнаб кетдим.

Сўраб-суриштириб намойиш қатнашчилари Бизнес Биноси (Business Building)нинг 2-қаватидаги катта залда тўпланишаётганини билдим. Мен залга кириб борганимда соат 10:05 бўлганди. Залда кўпгина столлар атрофида намойишга борувчилардан анчаси ўзларига плакат тайёрлашаётган экан. Столлар ўртасида ватман қоғозлар ва фломастерлар бор эди.

Мен елкамдаги рюкзакни тушириб у томон – бу томонга қараб вазиятга разм солаётганимда шу вақт Инглиз Тили Маркази (English Language Center)да менга инглиз тилидан сабоқ берган ўқитувчилардан бири келиб мен билан саломлашди. У Мартин Лютер Кинг Кунида мендай қочқин келиб тадбирларда қатнашаётганига бироз ҳайрон ва хурсанд эди. Унинг ёнида 6 ёшлардаги ўғилчаси ҳам бор эди.

Мен ҳам ушбу кутилмаган учрашувдан хурсанд бўлиб саломлашдим. У мендан инглиз тилида “Қандай шамоллар бу томонларга учирди?” деган маънода сўради (унинг инглиз тилида айтган сўзларини эслаб қололмадим, лекин маъносини тушундим). Мен рюкзагимдан 2011 йил 16 декабр куни ёзган Мурожаатномамни чиқариб унга бердим ва “Шу бир бетлик Мурожаатим учун мени 6 январ куни ишдан ҳайдашди. Шунга доир гапни плакатга ёзиб намойиш ва митингда қатнашмоқчиман” дедим. У вараққа қараб кўз югиртира бошлади.

Мен ўқитувчимдан шиорга ёзиладиган гап матнини тузиб беришни сўрадим. Аввалига нима ёзиш кераклигини сўради. “Плакатга мени ишдан ноқонуний ҳайдашгани ҳақида ёзишим керак” деб тушунтирдим. Махсус хизмат органи ходимларидан бири имо-ишора қилдими, ўқитувчим “Нари ёқда ўқувчиларим бор, кетишим керак” деб кетди. Мен унга варақни бериб юбордим ва шу 2-3 та гапни ёзиб беришни илтимос қилдим.

Шундай орқамда - 1-1,5 қадам масофада учоёққа ўрнатилган телекамера ва унинг ёнида оператор бор эди. Лекин у мендан ҳеч нарса сўрамади ва мен ҳам унга мурожаат қилмадим.

Мен столлар ўртасидан битта ватман қоғоз, қизил ва яшил фломастерни олгач, ўқитувчим олдига бордим. Шу 2-3 та гапни ёзиб беришни сўрадим. У мен билан бирга стол олдига қайтиб келди. Унга ватман қоғоз ва Мурожаатномамни кўрсатиб, шиор масаласини яна бир марта тушунтирдим. Ён-атрофимда юрганлардан кимдир имо-ишора қилдими, ҳар ҳолда ўқитувчим ўзини яна тушунмаганликка олиб қайтиб кетди.

Мен бир варақ қоғоз олиб шиор сўзларини ёздим: “Мен инсон ҳуқуқлари ҳимоячисиман. Мен қочқинман. Мени 2012 йил 6 январ куни ноқонуний ишдан ҳайдашди”.

Сўзларни таржима қилаётгандим. Соат 10:25 лар эди. Намойиш соат 11:00 да бошланиши керак эди. Лекин “Ўн дақиқадан кейин жўнаймиз” маъносида микрофон орқали эълон қилишди. Мен луғат ёрдамида таржима қилиб қоғозчага ёзаётсам, 35 ёшлардаги бир семиз аёл ватман қоғозим устида турган иккита фломастерни олиб кета бошлади. У ташкиллаштирувчи ёки назоратчилардан бири бўлса керак. Чунки у ҳеч нарса ёзмасдан бошқаларни кузатиб юрган эди. Яхшиямки, ўз вақтида кўриб қолдим ва “Кечирасиз, бу фломастерлар менга керак” деб қайтариб олдим. Қизиғи, у стол устида ётган бошқаларнинг фломастерларини йиғиш билан шуғулланган эмас. Мен плакатни ёзишим давомида ҳам у менинг атрофимда ўралашиб юрди.

Шу сабабли “ҳайдамоқ” (“dismiss”) сўзини луғатдан қарашга улгурмай плакатни тез-тез ёза бошладим. “Ҳайдамоқ” сўзига келганда ўзим билган “stoped” (“тўхтатишди”) сўзини ёздим.

“I am HUMAN RIGHTS ACTIVIST.
I am REFUGEE.
MY JOB ILLEGAL STOPED January 6, 2012”

Плакатнинг ўнг томондаги пастки бурчагига 2011 йил 15 декабр куни агроферма ходимлари ва раҳбарияти номига ёзган бир бетлик Мурожаатим матнини жойлаштирдим. Кейин иккита 1,5 метрлик таёқ олиб, унга махсус степлер ёрдамида плакат ва Мурожаатномани иккала таёққа маҳкамладим. Плакат тайёр бўлди.

Бу вақтда йиғилганлардан кўпчилиги биринчи қаватга тушган эди. Қолганлар ҳам залдан чиқа бошлашди. Мен ҳам плакатимни кўтариб пастга тушдим. Бу пайт соат 10:35-лар эди. Мен озроқ вақт борлигидан фойдаланиб фотоаппаратимга батарейкаларни жойлаштирдим ва сурат туширишга тайёрлаб қўйдим. Шу пайт йўлга чиқиш ҳақида буйруқ бўлди. Намойишчилар ўз плакатларини кўтариб Бойси марказига пиёда жўнади. Мен ҳам улар сафида бордим.

Намойишчилар билан бирга кетаётиб плакатимни бир йигитга бердим ва намойишчиларни уч марта фотосуратга олдим. Кейин бошқа икки вазиятда икки сураткашга фотоаппаратимни бердим ва илтимосим билан менинг фотоаппаратимга ўзимни ҳам намойишчилар билан биргаликда уч мартадан жами олти марта суратга олишларига эришдим. Шу фотосуратлардан бирини ушбу параграф бошида фото 6 сифатида келтирдим.

Губернаторлик биносигача бўлган ярим масофани босиб ўтгач мен намойишчиларнинг биринчи қаторига бордим ва улар билан бирга қадам ташлаб юрдим. Телевидение ва бошқа мухбирлар турли томондан камералари билан видеога ҳамда фотосуратларга олишди.

Қизиғи шундаки, операторлардан бири ўн қадамча наридан видеокамерасини уч марта асфальт устига қўйиб намойишчилар оёқларини тасвирга олди. Мен бироз ҳайрон бўлдим. Бунинг натижасини кечқурун телевидениеда кўрдим.

Йўлда нохуш ҳодиса рўй бермаслигини таъминлаш учун намойишчиларни университетдан губернаторлик олдидаги майдонгача уч нафар мотоциклда ўтирган полициячилар кузатиб боришди.

Губернаторлик биноси олдида минбар ва микрофонлар тайёрлаб қўйилган экан. Ҳамма намойишчилар майдонга келиб бўлгач ва бироз вақт ўтгач, бир аёл губернаторлик биноси олдида ўрнатилган одам бўйи келадиган қўнғироқ арқонини тортиб бонг урди. Шундан сўнг митинг бошланди. Бир киши митингни олиб бориб, нотиқларга сўз берди.

Нотиқлар қисқа-қисқа сўзладилар. Маърузаларда танқидий фикрлар айтилган ва митинг қатнашчилари қарсаклар билан кутиб олган вазиятлар ҳам бўлди. Мен ҳам ўз плакатим билан олдинги сафда тургандим. Плакатимни бошқа аёлга бериб, митингни уч марта олдидан, беш марта орқадан бино томонга қарата суратга олдим. Бино томонга олган суратларимдан бирини фото 1 сифатида мақолам бошида келтирдим.

Фото 1 даги битта шиорга эътиборингизни жалб қилмоқчиман. 1-фотосуратнинг чап томонида қора рангдаги плакатга оқ рангда ёзилган “OCCUPY BOISE” (“Бойсини босиб ол”) шиорига эътибор беринг. Бу Ню Йорк шаҳрида 2011 йил сентябрида бошланган ва вақти-вақти билан давом этаётган “Уолл-Стритни босиб ол” ҳаракатининг Бойсидаги фаоллари бўлса керак. [32]

Митинг охирроғида 50 ёшлардаги семиз киши сўзга чиқиб, талабаларни бино орқасига ўтиб қандайдир ишда қатнашишга даъват қилди. Шу билан митинг тугади. Мен ёшларга мўлжалланган тадбирда қатнашмадим. Митинг қатнашчиларидан кўпчилиги тарқалди. Мен университет томонга кетдим. Университет олдига бориб велосипедимни олдимда уйга жўнаб кетдим.

10. ТЕЛЕВИДЕНИЕДАГИ ОШКОРАЛИК ДАРАЖАСИ

2012 йил 16 январ куни митингдан кейин уйга қайтгач телевизорни ёқдим ва митинг ҳақида Айдаҳо ҳамда Бойси телеканаллари орқали янгилик кўришга ҳаракат қилдим. Кун давомида янгиликларда митинг ҳақидаги маълумотлар кам марта берди.

Янгиликларда 16 январ Мартин Лютер Кинг Куни эканлиги, Мартин Лютер Кинг ҳаётига бағишланган кўргазма қаердадир бўлгани ва унинг фотосуратларини кўрсатди.

Митинг ҳақида қисқача репортаж бўлиб, унинг бир қисмида юриб кетаётган митинг қатнашчиларининг оёқларинигина кўрсатишди. Яна бир қисми губернаторлик биноси ичкарисида бўлган катта айланма стол атрофидаги учрашув ва йиғилиш ҳақида эди. Намойишда биринчи қаторда борган кишиларни ҳам, жумладан мени ҳам кўрсатишмади.

Айниқса турли хил пойафзаллар кийган намойишчилар юриб кетаётган вазият ва кадрлар мен учун қизиқарли бўлди. Бундай кадрларни Ўзбекистон, Қозоғистон ёки Россия телевидениесида кўрмаган эдим. Намойишчиларнинг оёқларинигина кўрсатиб ҳам норозилар ҳақидаги реал ахборот ва улар плакатларидаги ёзувлар ҳажмини қисқартириш мумкин экан. Ахир намойишчилар ўз плакатларини оёқлари олдида эмас, балки боши узра кўтариб борадиларку.

11. АЙРИМ ХУЛОСАЛАР

Мартин Лютер Кингнинг 1963 йил 28 августдаги машҳур нутқидан кейин деярли 49 йил вақт ўтди. Шундан бери инсон ҳуқуқлари соҳасида АҚШда, жумладан Айдаҳо штатида қандай ўзгаришлар бўлди ва қандай муаммолар бугунги кунда ҳам сақланиб қолмоқда, деган саволга қисқача бандма-банд жавоб берсам.

1. Айдаҳо штатида қочқинларнинг яшаш ҳуқуқи юз фоиз таъминланмаган. Ўзбек қочқинлари 33 ёшли Олимжон Собиров ва 29 ёшли Зоҳид Махмедов 2006 йил 1 август ва 1 сентябр кечаси Айдаҳо штатида уйқуда сирли равишда тўсатдан ўлиши тафсилотларини “Idaho Statesman” газетасининг талантли журналисти Синсиа Сювил (Cynthia Sewell) “Mysterious deaths” (“Сирли ўлимлар”) мақоласида ёзиб, газетанинг 2008 йил 30 март сонида чоп эттирганди. Мен ушбу мақолани таржима қилиб, 2010 йил апрел-май ойларида 4 та вариантда сайтларда чоп эттирганимдим ([17]). Мен бу ҳақда мақоламнинг 5-параграфида ёзгандим.

2. Айдаҳо штатидагина эмас, АҚШнинг бошқа штатларида ҳам фаол ўзбек қочқинлари ҳаётига суиқасд уюштирилмоқда.

Ўзбекистон “Бирлик” халқ ҳаракати Андижон вилоят ташкилотининг собиқ раҳбарларидан бири Фазлиддин Ёқубов (1959 йил апрелида туғилган) 2000 йил 25 апрелидан бери АҚШдаги Огайо штати Кливленд (Cleveland) шаҳрида яшайди.

Фазлиддин Ёқубов 2008 йил 20 июн – Халқаро Қочқинлар куни кечқурун машинасига бензин қуйиш учун автозаправкага борганида унга қарата икки тарафдан 9 та ўқ отилган, ушбу ўқлардан учтаси теккан ва у жуда оғир ярадор қилинган ([33]).

“2008 йил 20 июнь кунги воқеа ёқилғи қўйиш шахобчасидаги видеокамералардан бирига ёзиб олинган. Ўша куни ота-бола Ёқубовлар ёқилғи қуйиш шахобчасидан машинасига бензин қуйиш учун келишади. Ўша кунги воқеани 22 ёшли Фарҳод Ёқубов шундай эслайди:

“20 июнь куни кечқурун соат 11-11.30лар атрофида уйга кетаëтиб бензин олиш учун АËҚШда тўхтадик. Биз машинадан тушдик ва мен пул тўлаш учун навбатга турдим. Дадам машина тарафда эди. Кейин 4-5 та бола келди. Дадам билан гаплашиб турганимизда тилимиздан кула бошлашди. Сўкинишди. Бўлмаса биз уларга ҳеч нарса деганимиз ҳам йўқ. Дадам унақа инглиз тилини ҳам билмайди. Дадам машина тарафга ўтди ва мен бензин солаëтган пайтда 9 марта ўқ овози эшитилди”” [33]

Фазлиддин касалхонада 53 (!) кун беҳуш ётган. Бир йил давомида аста-секин ўзига келган. Бугунги кунда ҳам унинг танасида ўқлардан бири қолган.

Ўзбек қочқинига қарши ушбу суиқасдни уюштирган қотиллар ҳам “топилмаган”.

Шундай оғир ярадор қилинганига қарамай Фазлиддин Ёқубовга ногиронлик беришмаган ва икки йил давомида бир доллар ҳам пенсия тўлашмаган.

Фикримча, бунинг сабаби: пенсия бериш масаласи қаралаётганида суиқасдга оид кўпгина ҳужжатлар тўпланади. Кучишлатар органлар бундай ҳужжатлар тўпланиши ва тиббиёт бўлимида сақланиб қолишини жуда исташмаган. Шу сабабли унга пенсия бермаслик чораларини кўришган.

Фазлиддин менга 2011 йил 3 март куни телефон қилиб, фожеавий воқеалар ва бугунги аҳволи ҳақида куйиниб айтди. Мен унга шу воқеалар тафсилотини ёзиб юборишини сўрадим ва пенсияси масаласини АҚШнинг юқори идораларига ёзиб бўлса ҳам ҳал қилиб беришимни айтдим.

Шу суҳбатимиздан бир неча кун ўтгач кишилар уйига келиб унинг пенсияси масаласини ҳал қилиб беришга ваъда қилишибди ва пенсия бера бошлашибди.

2011 йил августида телефонда гаплашганимда Фазлиддин 420 доллар атрофидагина пенсия олаётганини айтиб қолди. Мен билишимча, АҚШда энг кам пенсия миқдори 670 доллар атрофида. Мен унга воқеалар тафсилоти ва пенсия масаласида кимлар ва нима деб рад этишаётгани ҳақида менга ёзиб юборишини, зарур топсам АҚШ Президенти Барак Обамага ёзиб бўлса ҳамки унинг пенсияси масаласини ҳал қилиб беришимни айтдим.

Шу суҳбатдан бир неча кун ўтгач унинг пенсиясини тўлиқ – 670 доллар бера бошлабди. У бу ҳақда кейинги сафар суҳбатимизда хурсанд бўлиб айтди.

Шунча фожеалардан кейин ҳам унинг аввалги икки йиллик пенсиясини бугунги кун - 2012 йил 30 январга қадар беришган эмас.

Агар АҚШ фуқароси шу аҳволга тушса, унга барча қонуний тўловлар фожеа содир бўлган кундан эътиборан тўлаб борилган бўларди. Ўзбек қочқинига эса муносабат мана шу аҳволда. Ахир АҚШда тиббиёт қанчалар қиммат эканлиги кўпчиликка маълум.

Менинг телефонимга қўлоқ солаётганлар яхши билишадики, бундай масалаларда мен иложи борича муаммони ҳал этиш йўлидан бораман. Шу сабабли ҳар сафар телефон суҳбатимиздан кейин Фазлиддинга қонуний пенсиясини тўлов масаласини ҳал этиш томонга ижобий қадамлар қўйилган.

3. Ишсизлик даражаси афроамерикаликлар ва осиёликлар орасида юқорироқ даражада қолмоқда. Айдаҳо штатида маъмурлар турли баҳоналар билан бу фуқароларга, жумладан менга иш беришни пайсалга солмоқда ва ишга жойлашиш имконини бермаётир (5-6-параграфга қаранг).

4. Ҳатто ишга жойлашгач ҳам турли баҳона ва провокациялар ишлатиш орқали ноқонуний ишдан ҳайдаш услубини қўлламоқдалар. Шу йўл билан мени уч марта, жумладан учинчи марта 2012 йил 5 январ куни ишдан ҳайдашди ([28]).

5. Айдаҳо штати махсус хизмат органларининг менга қарши тазйиқлари ва провокациялари Бойсига келганимдан, яъни икки йилдан бери тўхтамаётир. Мен бу ҳақда [18]-[28]-мақолаларимда ва ушбу мақоламда ёздим.

6. Телефон алоқаларим, электрон почта орқали ўзаро хат-хабар ёзишмаларим, компьютердаги ёзувларим ҳамда бошқа ахборотларим махсус хизмат органлари томонидан қаттиқ назорат қилинмоқда ва орқаваротдан моддий зарар етказишгача бўлган провокациялар қўлланилмоқда ([18]-[28]-ларга қаранг). Менинг компьютерим бегона 71 (!) та компьютер эгалари томонидан назорат қилинаётгани ҳақида ёзиб, уларнинг электрон почталари рўйҳатини [34]-мақоламда келтиргандим.

7. Менинг ўзбек тилидаги мақолаларим ва китобларим асосан учта сайтда – http://www.turonzamin.org http://www.yangidunyo.com http://www.muvozanat.info да чоп этилган.

Сайтларда чоп этилаётган мақолалар, китоблар, шеърлар ва ҳоказолар бу ўша муаллифнинг ва, қолаверса, шу халқнинг интеллектуал мулкидир. Лекин шу мулкка ҳужумлар кейинги пайтларда жуда кучайди. Масалан, 2011 йил декабрида www.yangidunyo.com сайтидаги барча мақолалар, жумладан менинг 60 та яхши таҳлилий мақолаларим йўқотилди.

2012 йил январида www.muvozanat.info сайтига ҳужум уюштирилиб, сайтдаги юзлаб мақолалар, шеърлар ва ҳоказолар, жумладан менинг 11 та яхши таҳлилий мақолаларим йўқотилди.

Ўзбек мухолифатининг яна бир фаол сайти - www.turonzamin.org сайтига охирги уч ойда икки марта ҳужум бўлгани ва ҳар сафар жуда қийинчилик билан сайтни қайта тиклаганлари ҳақида сайт раҳбари Жаҳонгир Муҳаммад 2012 йил 26 январ куни ёзди ([35]-мақола охиридаги изоҳга қаранг).

Бу ноқонуний ишларни Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати буюртмаси ассосида амалга оширилди, деган фикрим бор. Сайтларга ҳужум уюштириш борасида Хитой ва Россия махсус хизмат органларининг катта тажрибаси бор. Улар Шанхай Ҳамкорлик Кенгаши ва Мустақил Ҳамдўстлик Давлатлари доирасида кўп йиллардан бери яқиндан ҳамкорлик қилиб келишмоқда. Мен бу ҳақда [36]-китобимда ҳам ёзгандим.

Кейинги йилларда Ўзбекистон Миллий хавфсизлик хизмати АҚШ махсус хизмат органлари билан яқиндан алоқа қилаётганини ҳисобга олсак, айрим нарсалар аён бўла бошлайди.

Бу номардликларга қарши туришнинг йўлларини ҳам санаб ўтай.

Биринчидан, мақола муаллифи ўзи мақолаларни ёзиб олиши керак. Мен бу ишни қилаётирман.

Иккинчидан, сайтда чоп этилаётган барча мақолаларни сайт раҳбарияти алоҳида ахборот тўпловчи файлларда дубль қилиб сақлашидир. Шу ҳолда сайтга ҳужум бўлиб ўчирилган тақдирда ҳам уни бир неча кун ичида қайтадан тиклаш мумкин бўлади.

Бундай қўшимча ахборот банки, қурилмаси маълум бир суммада маблағ талаб этади. Келгусида аҳборотларни сақлаш учун алоҳида маблағ жамғармасини тузишимиз ва мухолифат сайтларидаги маълумотларни “Маълумотлар банки” (“Банк данних”) кўринишида тўплаб бориш тадбирини амалга оширмоғимиз керак бўлади. Бу ўзаро маслаҳатлашиш ва ташкилий ишларни амалга ошириш маълум бир вақт ҳамда саъй-ҳаракатни талаб қилади.

Учинчидан, ўқувчиларимиз ўз флэшкаларига муҳим мақолаларни кўчириб олиб, Ватанимиз тарихи учун ихтиёрий равишда сақлашидир. Буни Ўзбекистон ичкарисида амалга ошириш қийин. Буни хорижда яшаётган ватандошларимиз амалга оширсалар яхши бўларди.

Бу каттагина мавзу. Аллоҳ хоҳласа бу борада 2012-2013 йилларда шуғулланиш ва маслаҳатлашиб амалий ишлар қилиш ниятим бор.

Сайтларда тўпланган ахборот бўлмиш интеллектуал мулкнинг ўчирилиши - бу кўп меҳнатлар билан қурган уйингизни кимсалар ёқиб юбориши билан баробардир.

Мана шундай тазйиқлар ва провокациялар шароитида мен ҳозирча янги сайт оча олганим йўқ. Лекин “Яхши ният – ярим давлат” деганидек бундай эзгу ниятим бор. Аллоҳ хоҳласа, 2012 ёки 2013 йилда сайт очиш мақсадим бор.

Хуллас калом, инсон ҳуқуқлари соҳасида даҳо Мартин Лютер Кингнинг 1963 йил 28 августдаги машҳур “Менинг орзум бор!” нутқидан кейин деярли 49 йил ўтган бўлсада, у қилган орзуларининг бир қисми амалга ошди, бир қисми эса кучишлатар органлар туфайли амалга ошмаётир.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. I Have a Dream by Martin Luther King, Jr. (Кичик Мартин Лютер Кингнинг Менинг орзум бор (номли нутқи, А.Ш.) - http://www.worldwideschool.org/library/books/hst/northamerican/IHaveaDream/chap1.html (www.worldwideschool.org ).

2. Martin Luther King, Jr. - http://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther_King,_Jr. (www.http://en.wikipedia.org/wiki/ From Wikipedia, the free encyclopedia).

3. Кинг, Мартин Лютер. - http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B3,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии - свободной энциклопедии).

4. Кичик Мартин Лютер Кинг (1929, 15 январ – 1968, 4 апрел). – АҚШ элчихонасининг “Дўстлик” журнали, 2010 йил март, 14-сон. - https://docs.google.com/viewer?a=v&q=cache:sn4vMir4geUJ:uzbek.uzbekistan.usembassy.gov/root/pdfs/irc/dostliq/dm10_uzb_small.pdf+%D0%9A%D0%98%D0%A7%D0%98%D0%9A+%D0%9C%D0%90%D0%A0%D0%A2%D0%98%D0%9D+%D0%9B%D0%AE%D0%A2%D0%95%D0%A0+%D0%9A%D0%98%D0%9D%D0%93&hl=en&gl=uz&pid=bl&srcid=ADGEEShOMEBc0_JDezljAjsrn_j0bpVLsySFPrLtNN1rkEhCyv_EgwG7QYTBO4n3BpSTidh8w58HoEP3FMKdZdU8Y0gZMBw6KYd6mP0TmXyhkyRlXGdHigIDFA8TfnRJrMqnGr3dXn10&sig=AHIEtbTPwsWf-JlntiP1C2Q6rTTokeLrWA
http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1964/king-bio.html (www.nobelprize.org The Official Web Site of the Nobel Prize).

5. COINTELPRO. - http://ru.wikipedia.org/wiki/COINTELPRO (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии - свободной энциклопедии).

6. ЗАЙНАБИТДИНОВ С. Мартин Лютер Кинг ким эди? - http://yangidunyo.com/?p=18241#more-18241 (www.yangidunyo.com April 3rd, 2011).

7. Мартин Лютер Кинг – тенглик куйчиси. - http://www.voanews.com/uzbek/news/king-martin-luther-birthday-137420158.html (www.voanews.com/uzbek/ 2012.16.01).

8. У меня есть мечта. - http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8F_%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8C_%D0%BC%D0%B5%D1%87%D1%82%D0%B0 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

9. "У меня есть мечта" (Менинг орзум бор). Речь Мартина Лютера Кинга 28 августа 1963 г. (“Менинг орзум бор”. Мартин Лютер Кингнинг 1963 йил 28 августдаги маърузаси.) - http://www.coldwar.ru/bases/i-have-a-dream.php (www.coldwar.ru Сайт «Холодная война. Великое противостояние»).

10. Прокламация об освобождении негров (Негрларни озод қилиш ҳақидаги Прокламация). - http://www.grinchevskiy.ru/19/a-l-proklamaciya-ob-osvobojdenii-negrov.php (www.grinchevskiy.ru Сайб «История США в документах»).

11. Линкольн, Авраам. - http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD,_%D0%90%D0%B2%D1%80%D0%B0%D0%B0%D0%BC#.D0.91.D0.B8.D0.BE.D0.B3.D1.80.D0.B0.D1.84.D0.B8.D1.8F (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

12. Мемориал Линккольна. - http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB_%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

13. День Мартина Лютера Кинга (Мартин Лютер Кинг Куни). - http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%9A%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

14. Стиви Уандер. - http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%B8_%D0%A3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии - свободной энциклопедии).

15. АҲМАДЖОНОВ Ш. 1 апрeл – АҚШда халқ саноғи куни (лотин алифбосида). –
1-қисм. - http://yangidunyo.com/?p=10844#more-10844 (www.yangidunyo.com 2010.01.04).
2-қисм. – http://yangidunyo.com/?p=10880#more-10880 (www.yangidunyo.com 2010.05.04).
АҲМАДЖОНОВ Ш. АҚШда халқ саноғи (кирил алифбосида). –
1-қисм. – http://turonzamin.org/2010/05/19/sanoq/#more-10796 (www.turonzamin.org 2010.19.05).
2-қисм. - http://turonzamin.org/2010/05/20/sanoq2/#more-10800 (www.turonzamin.org 2010.20.05).

16. MLK (Martin Luther King, A.Sh.) Living Legacy Celebration. History (Мартин Лютер Кинг Байрамининг Ҳаётчан Мероси). - http://mlk.boisestate.edu/history/ (Сайт “Boise State University”).

17. SEWELL C. Mysterious deaths (Сирли ўлимлар). – http://turonzamin.org/2010/04/30/mysterious-deaths/#more-10492 (www.turonzamin.org 2010.30.4).
СЮВИЛ С. Таинственные смерти (Сирли ўлимлар). – http://yangidunyo.com/?p=11486#more-11486 (www.yangidunyo.com 2010.15.5, рус тилида).
SEWELL S. Sirli o’limlar. – http://turonzamin.org/2010/04/30/sirli-o%e2%80%99limlar/#more-10494 (www.turonzamin.org 2010.30.4, ўзбек тилида, лотин алифбосида).
СЮВИЛ С. Сирли ўлимлар. – http://yangidunyo.com/?p=11446#more-11446 (www.yangidunyo.com 2010.13.5, ўзбек тилида, кирил алифбосида).

18. АҲМАДЖОНОВ Ш. АҚШда 1,5 соатлик иш билан боғлиқ провокация. – http://yangidunyo.com/?p=14737#more-14737 (www.yangidunyo.com 2010.10.09).

19. АХМАДЖОНОВ.Ш. Меня преследуют и в США (Менга АҚШда ҳам тазйиқ қилмоқдалар). – http://turonzamin.org/2011/02/21/shuhrat-5/#more-13876 (www.turonzamin.org 21.02.2011);
http://pravozashitnik.at.ua/news/2011-2-22-1595-0- (www.pravozashitnik.at.ua 22.02.2011).

20. АХМАДЖОНОВ.Ш. Менга АҚШда ҳам тазйиқ қилмоқдалар. - http://yangidunyo.com/?p=17621#more-17621 (www.yangidunyo.com March 1st, 2011).

21. АХМАДЖОНОВ Ш. Меня в США продолжают преследовать (часть 1) (АҚШда мени тазйиқ қилишда давом этишмоқда (1-қисм)). - http://yangidunyo.com/?p=22404 (www.yangidunyo.com 2011.29.10).

22. АХМАДЖОНОВ Ш. Меня в США продолжают преследовать (часть 2). Мой жалоба в Комиссию по Правам Человека Айдахо. (АҚШда мени тазйиқ қилишда давом этишмоқда (2-қисм). Менинг Айдахо Инсон Ҳуқуқлари Комиссиясига шикоят аризам.) - http://turonzamin.org/2011/12/23/shuh/#more-17341 (www.turonzamin.org 2011.23.12).

23. АХМАДЖОНОВ Ш. Меня в США продолжают преследовать (часть 3). Ответы Департамента полиции. (АҚШда мени тазйиқ қилишда давом этишмоқда (3-қисм). Полиция Департаментининг жавоблари.) - http://turonzamin.org/2011/12/26/shuh-2/#more-17348 (www.turonzamin.org 2011.26.12).

24. АХМАДЖОНОВ Ш. Меня в США продолжают преследовать (часть 4). Сопроводительное письмо в КПЧА. (АҚШда мени тазйиқ қилишда давом этишмоқда (4-қисм). АИҲКга йўналтирувчи хат.) - http://turonzamin.org/2011/12/30/shux/ (www.turonzamin.org 30.12.2011).

25. АХМАДЖОНОВ Ш. Меня в США продолжают преследовать (часть 5). Почему и как меня выгнали с работы? (АҚШда мени тазйиқ қилишда давом этишмоқда (5-қисм). Мени нима учун ва қандай қилиб ишдан ҳайдашди?) - http://turonzamin.org/2012/01/02/shuh-3/#more-17439 (www.turonzamin.org 02.01.2012).

26. АХМАДЖОНОВ Ш. Меня в США продолжают преследовать (часть 7). Провокация путем кража. (АҚШда мени тазйиқ қилишда давом этишмоқда (7-қисм). Ўғирлаш орқали провокация). - http://turonzamin.org/2012/01/03/shuh7/#more-17443 (www.turonzamin.org 03.01.2012).

27. АХМАДЖОНОВ Ш. Меня в США продолжают преследовать (часть 8). Провокация и штраф на тротуаре. (АҚШда мени тазйиқ қилишда давом этишмоқда (8-қисм). Тротуардаги провокация ва жарима.) - http://turonzamin.org/2012/01/18/shuh-5/ (www.turonzamin.org 18.01.2012).

28. АҲМАДЖОНОВ Ш. Мени АҚШда учинчи марта ишдан ҳайдашди. - http://turonzamin.org/2012/01/24/shuh-6/#more-17897 (www.turonzamin.org 2012.24.01).

29. Барак Обама 300 миллиард долларлик дастурини эълон қилади. - http://www.ozodlik.org/archive/uz-news/20110908/402/402.html?id=24322106 (www.ozodlik.org 2011.08.09).

30. Уруш фахрийлари учун меҳнат ярмаркаси. - http://www.voanews.com/uzbek/news/usa/jobless-veterans-138142823.html (www.voanews.com/uzbek/ 2012.26.01).

31. El-Ada Community Action Partnership. Services Provided. (Эл-Ада Ҳамкорлик учун Жамоатчилик Ҳаракати. Кўрсатиладиган хизматлар.). - http://www.eladacap.org/Services_Provided.html (www.eladacap.org ).

32. Ню Йоркда 68 намойишчи ҳибсга олинди. - http://origin.ozodlik.org/archive/uz-news/20120102/402/402.html?id=24439686 (www.origin.ozodlik.org 2012.02.01).

33. МЕҲРИБОН. АҚШда ўзбекни отган йигит ушланди. - http://www.ozodlik.org/content/article/1327001.html (www.ozodlik.org 15.07.2008).

34. АХМАДЖОНОВ Ш. Интернетцензура в США (АҚШдаги Интернет цензураси). - http://yangidunyo.com/?p=22516 (www.yangidunyo.com 12.11.2011).

35. АХМАДЖОНОВ Ш. Руҳи заифлар. - http://turonzamin.org/2012/01/26/shuh-7/#more-17928 (www.turonzamin.org 2012.26.01).

36. АХМАДЖОНОВ Ш. Из-за опасных игр спецслужб близок военный конфликт между Узбекистаном и Таджикистаном (Махсус хизмат органларининг хавфли ўйинлари натижасида Ўзбекистон ва Тожикистон ўртасида ҳарбий можаро яқин). –
Часть 1. http://turonzamin.org/2009/05/07/6690/#more-6690 (www.turonzamin.org 7.5.2009);
Часть 2. http://turonzamin.org/2009/05/22/shuhrat-2/#more-6815 (www.turonzamin.org 22.5.2009);
Часть 3. http://turonzamin.org/2009/06/23/shuhrat-3/#more-7005 (www.turonzamin.org 23.6.2009).
Часть 4. http://turonzamin.org/2010/02/08/shuhrat4/#more-9648 (www.turonzamin.org 10.2.2010);
Часть 5. http://turonzamin.org/2010/02/12/shhrta5/#more-9684 (www.turonzamin.org 12.2.2010).

-------------------------------------------------------------

P.S. 1. Ушбу мақолам www.turonzamin.org сайтида 2012 йил 30 январ куни чоп этилди. Унинг манзили:

АХМАДЖОНОВ Ш. АҚШда Мартин Лютер Кинг Куни. - http://turonzamin.org/2012/01/30/sh/ (www.turonzamin.org 2012.30.01).

2. Мақоламнинг ушбу Фейсбукдаги вариантига кичик тузатишлар ва қўшимчалар киритдим.

E-mail: shboysi54@yahoo.com shus54@safe-mail.net

2012 йил 30 январ.

АҚШ, Бойси шаҳри.