Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

ЎЗБЕКИСТОНДАГИ СИЁСИЙ ПАРТИЯЛАР: БЕШТАСИ РЎЙХАТДА ВА БИТТАСИ МАХФИЙ (1-қисм)

Бизда кўппартиявийли тизим: битта партия ҳокимиятда, қолганлари эса қамоқда. [1, 234-б.]
Николай БУХАРИН (1888.09.10-1938.15.03)га мансуб гап деб билишади


Фото. Олий Мажлис биноси. [2]

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи (2014 йил 6 декабр)
Кириш сўзи (2004 йил 18 феврал)
1. Ўзбекистон Халқ демократик партияси.
1.1. Компартиянинг Халқ демократик партияга айланиши.
1.2. Ислом Каримовга 1990 йилда берилган савол.
1.3. ЎзХДП раиси Ислом Каримовнинг истеъфоси тарихи.
1.4. ЎзХДПнинг кейинги тарихи.
2. “Ватан Тараққиёти” партияси.
3. Ўзбекистон Адолат социал-демократик партияси.
4. Ўзбекистон “Миллий тикланиш” демократик партияси.
5. “Фидокорлар” Миллий демократик партияси.
6. Ўзбекистон Либерал-демократик партияси
7. Ўзбекистон кучишлатар органларнинг ҳокимиятпараст махфий партияси.
8. Нима қилмоқ керак?


КИРИШ СЎЗИ (2014 йил 6 декабр)

Ўзбекистонда 2014 йил 21 декабр ва 2015 йил 4 январ кунлари ЎзР Олий Мажлисига навбатдаги сайловлар бўлади. Унда 4 та сиёсий партия қатнашади.

2004 йил декабрида ҳам Олий Мажлисга худди шундай сайловлар бўлиб ўтганди. Ўшанда ҳам 4 та сиёсий партия қатнашганди. Мен 2005 йил феврал ойида ўша сайловлар ва партиялар тўғрисида катта таҳлилий мақолани рус тилида ёзиб, www.centrasia.ru сайтида 2005 йил 23, 24, 25 феврал кунлари чоп эттиргандим ([2]-га қаранг).

Рус тилидаги китоб ва мақолаларни ўқиб тушунадиган ўзбек ёшлари кам қолаётгани ва ёшларимиз бу қўлбола партияларнинг ҳақиқий тарихини яхши билмасликларини эътиборга олиб [3]-мақоламни ўзбек тилига ўгирдим ва 2014 йилдаги вазиятга боғлиқ айрим муҳим қўшимчалар киритиб эътиборингизга ҳавола қилмоқдаман.


КИРИШ СЎЗИ (2004 йил 18 феврал)

Ўзбекистон Мустақилликка эришганидан буён ўтган 13 йил давомида Ўзбекистон Республикаси (ЎзР) Адлия вазирлиги 7 та сиёсий партияни, улардан 6 таси ҳукуматпараст партиялар, фақат битта мухолиф партияни, яъни “Эрк” демократик партиясини рўйхатга олди.

Ушбу таҳлилий мақоламда 6 та ҳукуматпараст партиянинг қисқача тарихини, улардан Ўзбекистон Халқ демократик партияси ва “Ватан Тараққиёти” партияси тарихини батафсилроқ таҳлил этаман. Шунингдек 1994, 1999 ва 2004 йилларда Ўзбекистон Олий Мажлисига бўлган сайловлар натижаларини ҳам келтираман. Бундай ғирром сайловларга муносабатим [4]-мақоламда ёзилган.

Агар мен Ўзбекистондаги диктаторлик режимининг ҳуқуқни муҳофаза этиш органлари махфий партияси ҳақида ёзмасам таҳлил тўлиқ бўлмайди.

Ушбу партиялар тарихини ЎзР Адлия вазирлигида рўйхатга олинган санасига кўра кетма-кет кўриб чиқаман.


1. ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ

1.1. КОМПАРТИЯНИНГ ХАЛҚ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИГА АЙЛАНИШИ

Ўзбекистон Халқ демократик партияси (ЎзХДП) тарихи Совет Иттифоқи Коммунистик партияси (Коммунистическая Партия Советского Союза (КПСС)) тарихи билан узвий боғланган. Маълумки, Россия социал-демократик ишчи партиясининг биринчи қурултойи 1898 йил 1-3 (13-15) март кунлари ўтказилганди. 1898 йилдан Совет Иттифоқи тарқалган 1991 йилга қадар КПСС ўз номини 14 (!) марта ўзгартирганди.

1991 йил 1 сентябр куни Ўзбекистон мустақилликка эришгач Ўзбекистон Коммунистик партияси раҳбарлари ўз партияси номини яна бир марта ўзгартирди. 1991 йил 14 сентябр куни Тошкентда Ўзбекистон Компартияси тарихида охирги – 23-фавқулодда қурултойи бўлди. Қурултой Ўзбекистон Компартияси КПСС таркибидан чиқиши ва Ўзбекистон Халқ демократик партияси ташкил этиш ҳақида қарор қабул қилди. [5, 1-ж., 3-б.]

1991 йил 1 ноябр куни Тошкент шаҳрида Ўзбекистон Халқ демократик партиясининг таъсис қурултойи бўлди, унинг Устави ва Дастури қабул қилинди. Қурултой қатнашчиларининг кўпчилиги коммунистлар эди. ЎзР Президенти Ислом Каримов қурултойда қатнашмади, лекин уни барибир ЎзХДП раиси этиб сайлашди. [5, 1-ж., 8-б.]

ЎзХДП Ўзбекистон компартияси меросхўридир. У компартиянинг бинолари, ускуналари, транспорт ва алоқа воситалари каби барча мол-мулкини мерос қилиб олди. Бу ЎзХДПнинг марказий нашри бўлмиш “Ўзбекистон овози” (“Голос Узбекистана”) газетаси тарихидан ҳам кўринади. У дастлаб 1918 йил 21 июн кунидан бошлаб Туркистон Компартияси Марказий Қўмитаси ва Миллатлар ишлари бўйича халқ комиссарлигининг нашри сифатида “Иштирокиюн” (“Коммунист”) номи остида ҳафтасига 800 донадан чоп этилган. У 1920 йил 12 декабрдан “Қизил Байроқ” (“Красная Знамя”), 1922 йил 13 декабрдан “Туркистон”, 1924 йил декабрдан “Қизил Ўзбекистон” (“Красный Узбекистан”), 1964 йил 5 июндан “Совет Ўзбекистони” (“Советский Узбекистан”) номи остида чоп этилган [6, 10-ж., 190-б.]. 1991 йил ноябрдан бошлаб бу газета номини “Ўзбекистон овози” (“Голос Узбекистана”) деб ўзгартиришди. “Ўзбекистон овози”нинг 2004 йил 24 июн сони 4-бетида шундай маълумот ёзилган: “Газетанинг муҳтарам ўқувчилари, биласизми? 86 йил илгари, яъни 1918 йил 21 июн куни “Ўзбекистон оқози”нинг биринчи сони нашр этилган. Бугун сизнинг қўлингизда унинг 27250-сони турибди”.

ЎзР Адлия вазирлиги 1991 йил 15 ноябр куни Ўзбекистон Халқ демократик партиясини рўйхатга олди. Иккинчи чақириқ ЎзР Олий Мажлиси (парламенти)га 1999 йил 5 ва 19 декабр кунлари ўтказилган сайловларда ЎзХДПдан 48 нафар халқ депутатлари сайланганди. Эслатиб ўтаман: ўша пайтлари Олий Мажлисга 250 нафар халқ депутати сайланарди. [7, 158-б.]


1.2. ИСЛОМ КАРИМОВГА 1990 ЙИЛДА БЕРИЛГАН САВОЛ

ЎзХДП тарихи унинг лидери бўлмиш ЎзР Президенти Ислом Каримов билан чамбарчас боғланган. Шу сабабли И.Каримов ЎзХДПга раис бўлиб сайланиши ва унинг истеъфо бериш тарихини қисқача баён қилишим ўринлидир. Маълумки, И.Каримов Ўзбекистон Компартияси Марказий қўмитасининг биринчи котиби этиб 1989 йил 23 июн кун, Ўзбекистон Республикаси Президенти этиб 1990 йил 24 март куни сайланганди. Одатда демократик мамлакатларда агар фуқаро президент этиб сайланса, у президентлик даврида сиёсий партиядаги аъзоликни вақтинча тўхтатади. Биз – бир гуруҳ демократлар 1990 йил 28 апрел куни шахсан Президент Ислом Каримовга ушбу саволни берган эдик. Бу воқеа қуйидаги вазиятда бўлган эди.

1989 йил ёзида Ўзбекистоннинг Фарғона вилоятида махсус хизматлар провокация йўли билан ташкил этган ўзбеклар ва мисхетиялик турклар ўртасида қонли тўқнашувлар рўй берди. Бу провокациянинг давоми сифатида марказий нашрларда, радио ва телевидениеда ўзбекларга қарши ҳаддан ташқари кампания бошланди. Оқибатда 1989 йилда Ўзбекистонга 430 нафар аскарнинг темир тобути олиб келинди. Улар Совет Иттифоқи қуролли кучлари сафида хизматни ўтаган эди. Бу 1990 йилда ҳам давом этди. Ўзбекистон “Бирлик” Халқ ҳаракати фаоллари аскар укаларимизнинг яшаш ҳуқуқини ҳимоя қилиб кучли фаолият олиб боришди. У пайтлар мен ЎзХХ “Бирлик”нинг Тошкент шаҳар ташкилоти раисининг биринчи ўринбосари бўлиб ишлардим. 1990 йил 28 апрел куни Тошкент аэропортига навбатдаги уч нафар аскар тобути олиб келинди. Марғилонлик аскар Анвар Каримов жасади солинган темир тобутни биз “Тез ёрдам” машинаси ичига жойладик, уни ЎзР Президенти ишлаётган бино қаршисига олиб келдик ва бинонинг кириш эшиги қаршисига қўйиб Ислом Каримов чиқишини талаб эта бошладик.

Бу вақт зинапоянинг энг юқори қисмида, яъни Президент қароргоҳига кираверишдаги эшик яқинида 15-20 чоғлик милиционерлар, пастроқда эса, яъни аскар тобути ёнида ва тобут орқасидаги зиналарда 30-40 «бирлик»чилар қарама-қарши ҳолда турар эдилар. Шунда рус миллатига мансуб милиция подполковниги қўлидаги мегафон орқали: «Расходитесь!» («Тарқалинглар!), деб буйруқ берди. Бирорта «бирлик»чи орқага қайтмади. Билъакс улар аскар тобутини ҳимоя қилиш мақсадида тобут олдига ўта бошлашди.

Шунда Умурзоқов Салават биринчи бўлиб милиционерлар яқинига борди ва улар билан юзма-юз турган ҳолда ўзбек тилида: «Ўртоқлар, бундай темир тобутда сизнинг акангиз ёки укангиз бўлиши мумкин. Биз тинчгина келдик. Биз фақат Президент билан учрашмоқчимиз!», деб гапира бошлади. Бошқа «бирлик»чилар ҳам ўзбек тилида аскар тобутини олиб келишдан мақсад тўполон қилиш эмаслиги, фақат Президент билан тинч учрашув ўтказиш ниятида эканликларини ҳис-ҳаяжон билан гапира бошлашди.

Бу гаплар гапирилаётган бир пайтда милиция подполковниги милиционерларга қарата мегафон орқали: «Разогнать толпу! Убрать гроб!» («Оломонни тарқатинглар! Тобутни олиб ташланглар!»), деб навбатдаги буйруқни берди.

Қаршимизда турган милиционерларнинг кўпчилиги рус тилида сўзлашувчилар бўлиб, улар ўзбек тилига деярли тушунмаётганликлари кўриниб турарди. Шу сабабли мен уларга қараб рус тилида бироз ҳис-ҳаяжон билан гапира бошладим:

«Наших братьев и сыновей в армии убивают. Каждый день в Узбекистан привозять вот такие солдатские гробы. В этом железном гробу лежит 18 летний парень. У вас тоже есть братья и дети. Вы представьте, что завтра в таком же гробу может оказаться ваш брат или сын. Сколько же это будет продолжаться? Мы хотим этот вопрос задать нашему Президенту. Пусть он выйдеть и скажеть: сколько же еще таких гробов привезут в Узбекистан?» («Армияда бизнинг ака-укаларимизни ва ўғилларимизни ўлдиришмоқда. Ўзбекистонга ҳар куни ана шундай аскар тобутларини келтиришмоқда. Мана шу темир тобутда 18 ёшли йигит жасади ётибди. Сизларнинг ҳам ака-укаларингиз ва фарзандларингиз бор. Тасаввур қилинг, эртага мана шундай темир тобутда ака-укангиз ёки ўғлингизнинг жасади бўлиши мумкин. Бу яна қанча давом этади? Биз бу саволни Президентимизга бермоқчимиз. У бизнинг олдимизга чиқсин ва айтсин: Ўзбекистонга бундай тобутлар яна қанча келтирилади?»)

Ўзбекистонлик аскар тобутлари ҳақида эшитавериб ва кўравериб шунчалик туғёнга келган эдикки, агар ўшанда милиционерлар тобутни кўчиришга ҳаракат қилишганда, биз – «бирлик»чилар ҳар нарсага, ҳатто милиционерлар билан кучимиз етганча ёқалашишга ҳам тайёр эдик.

«Бирлик»чиларнинг юракдан айтган гаплари таъсир этдими ёки бизнинг важоҳатимиздан чўчишдими, ҳар ҳолда шу гапларимиздан сўнг милиционерлар ўз бошлиғининг буйруғини бажаришмади ва жойларидан қимирламай бизга қараб туришарди. Орамиздаги 68 ёшли А.Абдусалом акадек мўйсафидлар тинчланишга ва зинапоянинг икки четидаги мармар устига ўтиришга даъват этишди.

Бироздан сўнг бинодан Ислом Каримов чиқиб келди ва залга таклиф қилди. Президент ва 35 нафар “бирлик”чилар ўртасидаги суҳбат бир соатга яқин давом этди. Мен бу ҳақда батафсил [8]-китобимда ёзганман.

Аскар тобутлари муаммолари муҳокамаси охирида Президент И.Каримов сўради: “Яна саволлар борми?”

Навбатдаги саволни “Бирлик” Халқ ҳаракати Тошкент шаҳар Ҳамза туман ташкилоти раиси Салават Умурзоқов берди: “Сиз яқинда Ўзбекистон Президенти этиб сайландингиз. Сиз Ўзбекистон компартиясига эмас, Ўзбекистон халқига хизмат қилишингиз керак. Шу сабабли Сиз қачон Ўзбекистон компартияси сафидан чиқасиз?”

Президент: «Бунинг учун маълум бир муддат ўтиши керак. Ҳозир компартиянинг таъсири катта бўлганлиги сабабли уни таъсир доирамизда ушлаб турмоғимиз лозим. Вақти келганда бу масалани ижобий ҳал қиламиз», деди.

Президент И.Каримов Халқ демократик партиясининг раиси лавозимидан 1996 йил июнида ихтиёрий равишда истъефо берди. Бу ҳақда навбатдаги параграфда ёзаман.


1.3. ЎзХДП РАИСИ ИСЛОМ КАРИМОВНИНГ ИСТЕЪФОСИ ТАРИХИ

Маълумки, Совет Иттифоқи даврида СССР Давлат Хавфсизлиги Қўмитаси (ДХҚ-КГБ – Комитет Государственной Безопасности) Кремлда ўтирган Совет Иттифоқи раҳбарларига бўйсунарди. ДХҚнинг Ўзбекистонда жумҳурият, ҳар бир вилоят, катта шаҳарлар ва 5-9 та туман учун умумий туманлараро бўлимлари бор эди.

1991 йил 1 сентябрида Ўзбекистон Республикаси Мустақилликка эришгач ЎзР Президенти И.Каримов 1991 йил 26 сентябр куни “Ўзбекистон ССР Иттифоқ-республика ДХҚсини тугатиш ва Ўзбекистон Республикаси Президентига бўйсунувчи Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ)ни ташкил этиш тўғрисида” Фармонга имзо чекди [6, 3-ж., 158-159-б.]. Ушбу Фармонга асосан Ўзбекистондаги барча 180 та туман ва 120 та шаҳарда МХХ бўлимлари тузилди. МХХ ва Ички ишлар вазирлиги (ИИВ) ходимлари сони кескин оширилди ва уларга мўмай маош белгиланди. Бунга Ўзбекистон бюджетидан катта пул маблағлари ажратилди. Натижада Ўзбекистондаги сиёсий режим кучишлатар органларга таянган ҳолда деярли барча ташкилотлар, жумладан компартия меросхўри бўлмиш Халқ демократик партияси фаолиятини ялпи назорат остига олди. Бу жараён бир неча йил давом этди ва бу вақт давомида ЎзР Президенти Ислом Каримов ЎзХДП раиси лавозимида ҳам фаолият олиб борди.

1994 йил 1 ноябр куни ЎзХДПнинг 2-қурултойи бўлди [5, 1-ж., 166-б.]. Бу қурултойда ҳам И.Каримов қатнашмади. Лекин уни ЎзХДП раиси этиб қайтадан сайлашди. Шунингдек қурултой партиянинг биринчи котиби этиб Абдулҳафиз Жалоловни сайлади.

1.3-параграфда таъкидлаганимдек, 1996 йил ёзига келиб Ўзбекистондаги сиёсий режим Миллий хавфсизлик хизмати (МХХ) ва бошқа кучишлатар органларга таянган ҳолда деярли барча ташкилотлар, жумладан Халқ демократик партияси фаолиятини ялпи назорат остига олди. 1996 йил июн ойида ЎзР Президенти Ислом Каримов ЎзХДП раислигидан истеъфо бериши ҳақида ЎзХДП Марказий Қўмитасига ариза ёзди.

1996 йил 15 июн куни бўлиб ўтган ЎзХДП МҚнинг 16-пленуми И.Каримов аризасини қондириш ҳақида қарор қабул қилди. Бир пайтнинг ўзида ЎзХДП Уставининг 31-моддасига ўзгартириш киритиб ЎзХДП раиси лавозимини бекор қилиш ҳақида қарор қабул қилди [9].

1999 йилда бўлган ЎзХДПнинг 3-қурултойида ЎзХДП МҚнинг 1996 йил июндаги қарори қабул қилинди ва партия Уставига тегишли ўзгартиришлар киритилди. ЎзР Президенти Ислом Каримовнинг Ўзбекистон Халқ демократик партияси раислигидан кечиккан истеъфоси мана шундай бўлганди.


1.4. ЎзХДПНИНГ КЕЙИНГИ ТАРИХИ

Ўзбекистон Миллий Энциклопедиясида ЎзХДП ҳақида ёзилган маълумотни келтириб ўтай. Бу 2006 йилгача бўлган маълумотлардир.

“ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚ ДЕМОКРАТИК ПАРТИЯСИ (Ўзбекистон ХДП) — Ўзбекистондаги сиёсий партиялардан бири. Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги томонидан 1991 йил 15 ноябрда рўйхатга олинган. 2005 йил июлда партиянинг янги Дастури, 2004 йил ноябрда янги таҳрирдаги Устави тасдиқланди.

Ўзбекистон ХДП ҳар бир оила, меҳнат кишисининг миллати, дини, эътиқоди, ижтимоий аҳволи ва келиб чиқишидан қатъи назар, моддий ва маънавий фаровон ҳаёт кечириши учун тенг имкониятлар яратиш, уларнинг конституциявий ҳуқуқлари ва инсоний эркинликларини кафолатлаш, шаъни, қадрқиммати,
тинчлигини таъминлашни ўз вазифаси деб билади. Партия мамлакатимиз аҳолисининг ижтимоий муҳофазага муҳтож табақалари манфаатларини ифода этади ва ҳимоя қилади.

Ўзбекистон ХДПнинг олий органи — 5 йилда 1 марта чақириладиган қурултой. Унда партия Марказий кенгаши ва Марказий тафтиш комиссияси сайланади. Марказий кенгаш пленумида МК биринчи котиби ва котиблари (янги таҳрирдаги Уставга мувофиқ, МК раиси ва раис ўринбосарлари) ҳамда
жорий ишларга раҳбарлик қилувчи Сиёсий ижроия қўмита сайланади.

Ўзбекистон ХДП Марказий кенгаши 1-котиблари: М.Расулов (1991-94), Абдуҳафиз Жалолов (1994-2004); Марказий Кенгаш раислари: Аслиддин Рустамов (2004-2005), Латиф Ғуломов (2005 йил июлдан).

Ўзбекистон ХДП таркибида Қорақалпоғистон Республикаси, 12 та вилоят, Тошкент шаҳри, 171 та туман ва 29 шаҳар кенгашлари, 13730 та бошланғич ташкилот мавжуд. Партиянинг 585196 нафар аъзоси бор (2005 йил 1 январ).

Ўзбекистон ХДП фаолиятининг асосий йўналиши парламентчилик ишидир. Олий Мажлиснинг Қонунчилик палатасида унинг 27 нафар депутатни бирлаштирувчи фракцияси мавжуд. Фракция
2005 йил 14 февралдаги йиғилишида Олий Мажлис Қонунчилик палатасида учта сиёсий партия фракцияларидан иборат кўпчиликни ташкил этувчи «Демократик блок» тузилганлиги муносабати билан ўзининг парламент қуйи палатасидаги фаолиятини мухолифатдаги парламент озчилиги сифатида амалга оширишини эълон қилди.

Ўзбекистон ХДПнинг марказий нашрлари: «Ўзбекистон овози» ва «Голос Узбекистана» газеталари, «Мулоқот» журнали” [10]

Эътибор беринг: Энциклопедияда “Марказий Кенгаш раислари” деган сатрда 1991-1996 йилларда ЎзХДП раиси бўлган Президент Ислом Каримов номи ёзилмаган. 1996 йилдан 2004 йилгача ЎзХДП Уставида раиси ҳақидаги модда бўлмаган. 2004 йилда партия Уставига яна ўзгартириш киритилди ва ЎзХДП раиси ҳақидаги модда қўшилди. Шундан кейингина Аслиддин Рустамов ЎзХДП раиси лавозимини 2004-2005 йиллар давомида эгаллади.

2004 йил 6 ноябр куни Тошкентда ЎзХДПнинг IV қурултойи бўлди. Ўша кунларда ЎзХДП сафларида 580 минг аъзо бор эди [11]. Қурултойда Рустамов Аслиддин Ашурбаевич ЎзХДП Марказий Қўмитасининг биринчи котиби этиб қайта сайланди. У 1962 йилда Самарқанд вилояти Пастдарғом туманида туғилган. Самарқанд Давлат университети филология факультетини, шунингдек Тошкент Давлат иқтисодиёт институти (ҳозир университет) магистратурасини тугатган. Ўз меҳнат фаолиятини Пайариқ туманидаги 53-ўрта мактабда ўқитувчиликдан бошлаган. У 1994 йилда ЎзХДП Самарқанд вилоят қўмитасига ишга ўтган. У ЎзХДП МҚнинг 1-котиби этиб 2003 йил 27 декабр куни сайланган эди. [12]

А.Рустамов 2004 йил 26 декабр куни 56-Пайариқ сайлов округида ғалаба қилиб, ЎзР Олий Мажлиси Қонунчилик палатасига депутат этиб сайланганди.

ЎзХДП IV қурултойида ЎзР Олий Мажлис Қонунчилик палатасига сайловларга 120 номзод рўйхати тасдиқланганди [13]. 2004 йил 26 декабр кунги сайловда улардан 108 киши қатнашди. 1- ва 2-тур овоз бериш натижаларига кўра 28 та сайлов округларида ЎзХДП номзодлари ғалаба қозониб, ЎзР Олий Мажлис Қонунчилик палатасига депутат этиб сайланди [14]. 2005 йил 26 январ куни Олий Мажлис Қонунчилик палатасида 28 депутатдан иборат ЎзХДП фракцияси (бўлими) тузилди. Фракция раиси этиб ЎзХДПнинг 1-котиби Аслиддин Рустамов сайланганди. [15]

Аслиддин Рустамов 2007 йил декабрда бўлиб ўтган Президентлик сайловларида ЎзХДПдан номзод этиб кўрсатилди. Табиийки, Ўзбекистондаги диктаторлик режими ҳукм сўраётган шароитда сайлов кампанияси тенг имкониятларга эга бўлмаган вазиятда олиб борилгани оқибатида у Ислом Каримовга сайловда ютқазди.

ЎзХДПнинг кейинги фаолияти ҳақида. ЎзХДПнинг V қурултойи 2005 йил 2 июлда, VI қурултойи 2007 йил 5 ноябрда, VII қурултойи 2009 йил 10 ноябрда, VIII қурултойи 2014 йил 5 ноябр куни Тошкентда бўлиб ўтди.

“2013 йил 24 апрел куни Тошкентда Ўзбекистон Халқ демократик партияси Марказий Кенгашининг фавқулодда VIII пленуми бўлди. Унда партия Марказий Кенгашининг янги раиси этиб Ҳотамжон Кетмонов сайланди. У бунгача Андижон вилоят ҳокимининг диний ва жамоат ташкилотлари билан алоқа масалалари бўйича ўринбосари бўлиб ишлаган.

Ҳотамжон Кетмонов янги лавозимда партияга 2005 йилдан бери раҳбарлик қилган Латиф Ғўломов ўрнига сайланди. Латиф Ғўломов Олий Мажлис Қонунчилик палатасининг Халқаро ишлар ва парламентлараро алоқалар қўмитаси раиси лавозимида қолмоқда” [16]

“2014 йил 5 ноябр куни пойтахтдаги “International Hotel Tashkent” меҳмонхонаси мажлислар залида Ўзбекистон Халқ демократлар партиясининг VIII қурултойи бўлиб ўтди. Қурултойга ташриф буюрган 150 нафар делегат, 10,5 минг болшанғич ва 195 туман, шаҳар партия ташкилотларига бирлашган 400 мингга яқин ЎзХДП яъзолари номидан қатнашди” [17]

Эътибор беринг: ЎзХДП сафларида 2005 йил январида 580 мингдан ортиқ аъзо бўлган бўлса, 2014 йил ноябрида 400 мингдан камроқ аъзо қолган. Ўтган 9 йил давомида Ўзбекистон аҳолиси ўсгани ва ҳозир ватанимизда 31 миллион киши яшашини ҳам ҳисобга олинг.

“Қурултойда Ўзбекистон ХДП Марказий Кенгаши раиси Ҳотамжон КЕТМОНОВ партия¬нинг ўтган беш йилдаги фаолиятини таҳлил этди.

Қурултойда партиянинг олий органи ваколатларига тааллуқли бир қатор масалалар муҳокама этилди. Ўзбекистон Халқ демократик партияси Марказий Кенгашининг ўтган беш йилдаги фаолияти тўғрисидаги ҳисобот маъқулланди. Олий Мажлис Қонунчилик палатасидаги Ўзбекистон ХДП фракцияси фаолия¬ти тўғрисидаги ахборот кўриб чиқилди. Партия Марказий тафтиш комиссияси ҳисоботи тинг-ланди. Ўзбекистон Халқ демо¬кратик партиясининг Сайлов¬олди дастури, шунингдек, янги таҳрирдаги Низоми қабул қилинди, партия Марказий Кенгаши ва унинг Ижроия қўмитаси таркиби тасдиқланди. Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатлигига 135 та бир мандатли сайлов округи бўйича 135 нафар номзод кўрсатилди” [18]

“Ўзбекистон Халқ демократлар партиясининг 2014 йилда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси, Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи Кенгеси, халқ депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига бўлиб ўтадиган сайловлардаги Сайловолди дастури” [19]-манбада, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси депутатлигига Ўзбекистон Халқ демократлар партиясидан кўрсатилган номзодлар рўйхати билан [20]-манбада танишишингиз мумкин.

Энди “Ватан Тараққиёти” партияси тарихини баён этаман.

Давоми бор

----------------------------------------------------

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР

1. ДУШЕНКО К. В. Дешевых политиков не бывает: Афоризмы (Арзон сиёсатчилар бўлмайди: Афоризмлар). – М.: ЗАО Изд-во ЭКСМО-Пресс, 1999. – 496 с.

2. Олий мажлис. - https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BB%D0%B8%D0%B9_%D0%BC%D0%B0%D0%B6%D0%BB%D0%B8%D1%81 (www.ru.wikipedia.org/wiki/ Материал из Википедии — свободной энциклопедии).

3. АХМАДЖОНОВ Ш. Политические партии Узбекистана: шесть зарегистрированных и одна «скрытая» (Ўзбекистон сиёсий партиялари: олтитаси рўйхатга олинган ва биттаси “яширин”). –
Часть 1. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109149980 (www.centrasia.ru 23.02.2005 12:13);
Часть 2. – http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109221680 (www.centrasia.ru 24.02.2005 08:08);
Часть 3. - http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1109310000 (www.centrasia.ru 24.02.2005 08:40);
http://www.liveinternet.ru/users/4799013/rubric/5478522/ (www.liveinternet.ru Дневник «Турон_Шухратжони», Рубрика «Статьи 2005 года», 04.12.2014).

АХМАДЖОНОВ Ш. О шести зарегистрированных и одной «скрытой» про правительственных политических партиях Узбекистана (Ўзбекистоннинг олтита рўйхатга олинган ва битта “яширин” ҳукуматпараст сиёсий партиялари). -
www.turonzamin.org/congress/russian.html части 1-4 (www.turonzamin.org страница на русском языке, март 2005 года).
http://turonzamin.org/2011/02/26/sbornik-2/ 1-4-части (www.turonzamin.org 26.02.2011, Сборник статьи, 2005 год, статья 5);
http://uzbekcongress.org/russian/opartiyax.html (www.uzbekcongress.org/russian/ 04.01.2013).

4. АХМАДЖОНОВ Ш. В Узбекистане 26.12.2004 намечается «Гирром сайловлар/Нечестные выборы» (полный текст) (Ўзбекистонда 2004.26.12 да ғирром сайловлар белгиланган (тўлиқ матн)). – www.centrasia.ru 00:57 27.10.2004

5. ТЮРИКОВ В., ШАГУЛЯМОВ Р. Независимая Республика Узбекистан: Памятные события и даты. В 2 томах, Т.: Узбекистон, 1997-1998.

6. Ўзбек Совет Энциклопедияси. 14 жилдли. – Т.: ЎзСЭ Бош редакцияси, 1971-1980.

7. Ўзбекистоннинг янги тарихи. К. 3. Мустақил Ўзбекистон тарихи (История Независимого Узбекистана //Тузганлар: Н.Жураев, Т.Файзуллаев. Редколлегия: А.Азизхужаев (раис), Б.Ахмедов, С.Камолов ва бошқ./ - Т.: «Шарқ», 2000. – 560 б.

8. ШУҲРАТ ЮСУФ АҲМАДЖОН ўғли (Аҳмаджонов Шуҳрат). «Бирлик»чилар ва ўзбекистонлик аскарларнинг тобутлари. – Т.: Компютерда қўлбола нашр, 1998-2004. – 80 б.

9. Ўзбекистон ХДП Марказий Кенгаши пленуми тўғрисида ахборот. – «Ўзбекистон овози», 1996 йил 18 июн.

10. ҚУРБОНОВ С. Ўзбекистон Халқ демократик партияси. Ўзбекистон Миллий энциклопедияси. Ў ҳарфи. «Ўзбекистон миллий энциклопедияси» Давлат илмий нашриёти, Т. - http://ziyouz.uz/index.php?option=com_phocadownload&view=category&id=85:natens O'zbekiston Milliy Ensiklopediyasi - O' harfi.pdf

11. Бу факт Ўзбекистон телевидениеси 2-телеканалининг “Давр” дастурида 2004 йил 6 ноябр куни соат 19:00 да айтилган эди.

12. Аслиддин Рустамов (56-Пайариқ сайлов округи). – «Ўзбекистон овози», 2004 йил 11 декабр.

13. “ЎзР Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатларни рўйхатга олиш тўғрисида” ЎзР Марказий сайлов комиссиясининг Қарори. - «Халқ сўзи», 2005 йил 5 январ.

14. Марказий сайлов комиссиясида. – “Халқ сўзи”, 2005 йил 5 январ.

15. Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясида. – “Халқ сўзи”, 2005 йил 15 январ.

16. В крупнейшей партии Узбекистана сменился руководитель (Ўзбекистондаги энг катта партия раҳбари ўзгарди). - http://www.gazeta.uz/2013/04/24/ndpu/ (www.gazeta.uz 24.04.2013)

17. Ўзбекистон Халқ демократик партияси VIII қурултойи. - http://www.xdp.uz/uz/partiya-haqida/qurultoylar/?ID=16257 (www.xdp.uz/uz/ 2014.6.11)

18. ШУКУРОВ Б. Ўзбекистон халқ демократик партияси. - http://www.uzbekistonovozi.uz/articles/index.php?SECTION_ID=219&ELEMENT_ID=21327 (www.uzbekistonovozi.uz “Ўзбекистон овози” газетаси сайти, 2014.07.11)

19. O‘zbekiston Xalq demokratik partiyasining 2014 yilda O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi, Qoraqalpog‘iston Respublikasi Jo‘qorg‘i Kengesi, xalq deputatlari viloyat, tuman va shahar Kengashlariga bo‘lib o‘tadigan saylovlardagi Saylovoldi dasturi. - http://www.xdp.uz/uz/saylovoldi-dasturi/ (www.xdp.uz/uz/ )

20. O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Qonunchilik palatasi deputatligiga O’zbekiston Xalq demokratik partiyasidan ko’rsatilgan nomzodlar. - http://www.xdp.uz/uz/news/?ID=16526 (www.xdp.uz/uz/ 2014.19.11)

Email: jiz54@mail.ru ergash1955@yahoo.com

2014 йил 6 декабр

АҚШ, Вашингтон шаҳри