-Рубрики

 -Поиск по дневнику

Поиск сообщений в Турон_Шухратжони

 -Подписка по e-mail

 

 -Постоянные читатели

 -Статистика

Статистика LiveInternet.ru: показано количество хитов и посетителей
Создан: 06.02.2012
Записей: 465
Комментариев: 9
Написано: 506


(195-мақолам. 2013 йил 30 сентябр) РУФАТ РИСҚИЕВ ТАРИХИ ВА БУГУНГИ АҲВОЛИ

Среда, 24 Мая 2023 г. 03:12 + в цитатник
Шуҳратжон АҲМАДЖОНОВ

(195-мақолам. 2013 йил 30 сентябр) РУФАТ РИСҚИЕВ ТАРИХИ ВА БУГУНГИ АҲВОЛИ

Бошқаларга қанчалик кўпроқ ёрдам берсак, шунчалик кўпроқ ўзимизга ёрдам берган бўламиз. [1]
МУҲАММАД АЛИ (1942.17.01)

RUFATfot1 (170x240, 43Kb)
Фото 1. Руфат Рисқиев. Тошкент, 1980 йил. [2]
3838_098cd44828608898_max (443x338, 27Kb)
Фото 2. Руфат Рисқиев. Тошкент, 2011 йил август. [3], [4]

МУНДАРИЖА

Кириш сўзи.
1. Умумий маълумот.
2. Ёшлик йиллари.
3. 1970 йилги Югославиядаги халқаро турнир.
4. 1971 йилги СССР чемпионати.
5. 1971 йилги СССР халқлари 5-спартакиадаси.
6. 1972 йилги СССР-АҚШ матчи.
7. 1972 йилги Минскдаги халқаро турнир.
8. 1972 йилги СССР чемпионати.
9. 1973 йилги СССР чемпионати.
10. 1974 йилги СССР чемпионати.
11. 1974 йилги 1-Дунё чемпионати.
12. Унвонлар ва мукофотлар.
13. 1975 йилги СССР халқлари 6-спартакиадаси.
14. 1972 йилги СССР-АҚШ матчи.
15. 1976 йилги СССР чемпионати.
16. 1976 йилги Олимпиада мусобақалари.
17. Олимпиада финалидаги мағлубият сабаблари.
18. “Бахтсизлик келтирувчи” Майкл Спинкс.
19. Ёзувчи Нусрат Раҳмат хатоси.
20. Муҳаммад Али ва Руфат Рисқиев.
21. Руфат Рисқиев ҳақидаги бадиий фильм.
22. Руфат Рисқиев ҳақидаги ҳужжатли фильм.
23. Руфат Рисқиев ҳақидаги кейинги маълумотлар.
23.1. 1997 йил.
23.2. 2004 йил.
23.3. 2008 йил.
23.4. 2011 йил.
23.5. 2012 йил.
24. Хулоса ўрнида: Красницкий ва Рисқиев.
Фойдаланилган адабиётлар

КИРИШ СЎЗИ

Мен бокс мухлиси сифатида Руфат Рисқиев ва унинг боксдаги муваффақиятлари ҳақида кўп йиллардан бери у ёки бу даражада биламан.

2011 йил 15 август куни www.uznews.net сайтида [3], [4]-мақолалар чоп этилди. Унда Руфат аканинг бугунги кундаги (2011 йилдаги) қийинчиликлари ва аҳволи ҳақида маълумот берилганди.

Шу сабабли машҳур ватандошимиз боксчи Руфат Рисқиевнинг спортдаги жасорати ва кейинги йиллардаги ҳаётини таҳлилий мақоламда ёритишни мақсад қилдим. Токи замондошларимиз, айниқса ёш авлод ўзбек халқининг бундай мард йигити ҳақида билмоғи ҳамда ўрнак олмоғи керак.

Руфат ака ҳаёти билан боғлиқ қизиқарли воқеалар кўп бўлганлиги боис мақола ҳажми катталашиб борди. Мақоланинг катта қисмини 2011 йилда ёздим. Лекин уни тугата олмадим. Бойси (Айдаҳо штати, АҚШ) шаҳрида махсус хизмат органларининг менга қарши тазйиқи кучайгани, ўзимни ҳимоя қилиб айрим мақолалар ёзишга мажбур бўлганим ва бошқа воқеалар туфайли 2011 йилда ушбу мақоламни тўҳтатишимга тўғри келганди.

Шу мақолани 2013 йил сентябрида Канадага сафарим чоғида ёзиб тугатдим ва ўқувчилар эътиборига ҳавола қилмоқдаман.

1. УМУМИЙ МАЪЛУМОТ.

Бокс оламида боксчи ҳақида умумий маълумот берилади. Мен ҳам ушбу анъанага амал қилиб машҳур ватандошимиз боксчи Руфат Рисқиев ҳақида умумий маълумот келтириш билан бошлай.

“Тўлиқ исми-шарифи: Руфат Асадович Рисқиев.

Фуқаролиги: СССР, Ўзбекистон.

Туғилган санаси: 1949 йил 2 октябр (63 ёшда).

Туғилган жойи: Ўзбекистон ССР, Оққўрғон тумани (Тошкент вилояти, А.Ш.).

Вазн тоифаси: Ўрта вазн (75 кг гача, А.Ш.).

(Бўйи: 184 см, А.Ш.).

Ҳаваскорлик пиллапояси (карьераси).

Жанглар сони: 189.

Ғалабалар сони: 174” [2]

2. ЁШЛИК ЙИЛЛАРИ

Машҳур боксчимиз, Тошкент йўлбарси деган ном олган, ҳаваскорлик боксида ўзбеклардан чиққан биринчи дунё чемпиони Руфат Рисқиев 1949 йил 2 октябр куни Тошкент вилояти Оққўрғон туманида туғилган [2].

Руфат 12 ёшида СССРда хизмат кўрсатган мураббий Сидней Львович Джексон (Джаксон) (1886-1968) раҳбарлигида бокс сирларини ўргана бошлаган [5].

RUFATfot3 (598x420, 81Kb)
Фото 3. Ўзбекистоннинг 1960-йиллардаги бокс фахрийлари.Чапдан ўнгга: М.Б.Франк, В.Агафонов, Б.Гранаткин, Ю.В.Бухман, С.Л.Жаксон. Тошкент, 1963 й. [6]

С.Джексон АҚШнинг Нью-Йорк шаҳрида 1886 йилда туғилиб, 1904 йилдан бошлаб АҚШ профессионал боксида қатнаша бошлаган. У 1914 йил Россиянинг Архангельск шаҳрига сайёҳ (турист) сифатида экскурсияга келган. Лекин Биринчи Дунё урушининг бошланиши оқибатида у АҚШга Европа орқали кета олмади. Шу сабабли ўз уйига Марказий Осиё орқали кетишга ҳаракат қилди. Унинг пули Архангельскдан Тошкентгача келишга етди. Тақдир тақозаси билан у умрининг охиригача Тошкентда яшади. [7]

С.Джексон ҳаёти ва тақдирига доир [8]-повестни унинг шогирди ёзувчи Г.Свиридов ёзган. Мен бу китобни 1971 йилда ўқиб чиққан эдим.

Руфатнинг туғишган акаси Алишер Рисқиев бокс бўйича республика чемпиони ва бир неча мусобақалар ғолиби бўлган эди. Алишер икки йил ўтгач – 1963 йилда ўз укаси Руфатни “Буревестник” спорт жамиятининг бокс бўлимига ўтиб фаолиятини давом эттиришга кўндирди. [9]

Руфат 1966 йилда бокс бўйича ўсмирлар ўртасида ўтказилган Тошкент шаҳар биринчилигида ғолиб бўлди. [9]

Руфат 1966 йилдан бошлаб Сидней Джексоннинг шогирдларидан бири бўлмиш Гранаткин Борис Андреевич (1935.09.11-2008.01.05) раҳбарлигида бокс сирларини ўрганишда ва турли даражадаги мусобақаларда қатнашишда давом этди. [9]
RUFATfot4 (150x205, 8Kb)
Фото 4. Гранаткин Борис Андреевич (1935.09.11-2008.01.05). [9]

Руфат Рисқиев ўз мураббийлари ҳақида 2008 йил 21 июл куни Би-би-си радиосига берган интервьюсида бундай деганди.

“Руфат Рисқиев: Энди менинг биринчи тренерим С. Жаксон бўлган. Кейин Алексей Баранов бўлган. Охирида Борис Гранаткин бўлган. С. Жаксон менга биринчи бўлиб бокс алифбосини ўргатган. Алексей Андреевич менга бокс мактабини ўргатган. Гранаткин эса, бокс Олий мактабидан сабоқ берган” [10]

1968 йил охирида Ленинградда (ҳозирги Санкт-Петербургда) ўсмирлар ўртасида “Олимпия умидлари” номли мусобақалар бўлиб ўтди. Руфат кубалик боксер Сильвио Кесалони биринчи раунддаёқ нокаут билан мағлубиятга учратди. Буни кўрган польшалик машҳур бокс мураббийи Феликс Штамм (1901.14.12-1976.02.06) СССР терма жамоаси мураббийи Александр Капустинга Руфат Рисқиевни терма жамоага аъзо қилиб олишни маслаҳат берди. [9]
RUFATfot5 (429x600, 63Kb)
Фото 5. Руфат Рисқиев кубалик боксер Сильвио Кесалони нокаут билан мағлубиятга учратгач рингда ғолиб деб эълон қилинаётган пайт. Санкт-Петербург, 1968 йил 1 декабр. [11]

Бокс оламида машҳур бўлган қуйидаги сўзларни Феликс Штамм айтган эди: “Боксчи жўшқин юрак, совуққон бош, енгил оёқ ва фақат шундан кейингина тез ҳаракатланувчи қўлларга эга бўлмоғи керак”. Унинг тавсияси билан Руфат Рисқиев СССР терма жамоасига аъзо қилиб олинди. [9]

Руфат 1968 йилда Львов (Украина) шаҳрида ўтказилган ёшлар ўртасида СССР биринчилигининг ғолиби бўлди. [9]

Руфат 1970 йилдан бошлаб “катталар бокси” мусобақаларида қатнаша бошлади.

3. 1970 ЙИЛГИ ЮГОСЛАВИЯДАГИ ХАЛҚАРО ТУРНИР

1970 йил декабрида Югославияда “Олтин қўлқоплар” (“Золотые перчатки”) номли бокс бўйича халқаро турнир бўлиб ўтди. Ушбу турнирда Руфат рақибларини мағлубиятга учратиб олтин медаль соҳиби бўлди. [9]

4. 1971 ЙИЛГИ СССР ЧЕМПИОНАТИ

1971 йилги СССР чемпионати 17-27 март кунлари Қозон шаҳрида бўлиб ўтди.

Руфат ним чорак финалда Арманистоннинг Ашхатанк спорт ташкилоти вакили Алексанянни мағлубиятга учратди. Лекин чорак финалда “Меҳнат Заҳиралари” (“Трудовые Резервы») вакили бўлмиш Тарасенков билан учрашув пайтида қоши ёрилди ва ғолиб деб Тарасенков эълон қилинди. [12]

Ушбу чемпионат натижалари асосида 1972 йил 11-19 июн кунлари Мадрид (Испания)да бўлиб ўтган 19-Европа чемпионатига СССР терма жамоаси шакллантирилди. Табиийки, Руфат Рисқиев терма жамоа сафига киритилмади. Унга ушбу СССР чемпионати ғолиби Юозас Юоцявичус киритилди ва у ўз вазнида Европа чемпиони бўлди. [13]

5. 1971 ЙИЛГИ СССР ХАЛҚЛАРИ 5-СПАРТАКИАДАСИ

1971 йил 21 дан 29 июлгача Москвада СССР халқлари 5-Спартакиадаси доирасида Боксчилар турнири бўлиб ўтди. Руфат Рисқиев иккинчи ўрта вазнда (75 кг гача) қатнашиб, рингдаги учрашувларда қуйидаги натижаларга эришди ва Спартакиада чемпиони бўлди.

Ним чорак финал (24 июл): Р. Рисқиев (Ўзбекистон) - Р. Юмукян (Грузия) – аниқ устунлик;

Чорак финал (24 июл): Р. Рисқиев (Ўзбекистон) - В. Батурин (Киргизия) – нокаут (1-раунд);

Ярим финал (24 июл): Р. Рисқиев (Ўзбекистон) - В. Лемешев (Москва) - аниқ устунлик;

Финал (24 июл): Р. Рисқиев (Ўзбекистон) - В. Абрамович (РСФСР)- нокаут (1-раунд, 1:02). [14]

6. 1972 ЙИЛГИ СССР-АҚШ МАТЧИ

1972 йил 8 феврал куни Москвада, 11 феврал – Жданов (1948-1989 йилларда Жданов, 1989 йилдан бошлаб Мариуполь) шаҳрида ва 14 февралда Ереван шаҳрида СССР ҳамда АҚШ бокс терма жамоаларининг 6-матчи бўлиб ўтди. [15]

Москвада Р.Рисқиев АҚШнинг 1971 йилги чемпиони 17 ёшли Марвин Джонсон билан беллашди (у 43 марта жанг ўтказиб, 40 тасида ғалаба қозонганди). М.Джонсон Р.Рисқиевни очколар ҳисобига мағлубиятга учратди. [15]

М.Джонсон 1971 йил 11 феврал куни Жданов шаҳрида СССРлик кучли боксчилардан бири А. Климановни, 14 феврал куни яна бир кучли боксчи В. Лемешевни мағлубиятга учратди. [15]

7. 1972 ЙИЛГИ МИНСКДАГИ ХАЛҚАРО ТУРНИР

1972 йил 22-27 феврал кунлари Минск шаҳрида (Белорусь) Минск халқаро турнири бўлиб ўтди. Руфат Рисқиев 1972 йил 26 феврал куни турнирнинг чорак финалида Замбиянинг 4 карра чемпиони, Шарқий ва Марказий Африканинг чемпиони Б.Сузе билан учрашиб, очколар бўйича мағлубиятга учратди. [16]

Турнирнинг ярим финалида Р.Рисқиев мағлубиятга учради (менимча, у Анатолий Климановга бой берди, бу тўғрида аниқ маълумотни топаолмадим). Анатолий Климанов турнир ғолиби бўлди. [16]

Руфат ака Анатолий Климанов (1949.28.10) билан рингдаги жангларининг умумий натижаси ҳақида 2008 йил 21 июн куни Би-би-си радиосига берган интервьюсида бундай деди.

“Руфат Рисқиев: Украиналик боксчи Анатолий Креманов (Климанов, А.Ш.) бўлган. У билан олти марта рингга чиққан бўлсак-да, ҳисобимиз 3:3 бўлган. Еттинчи гал чиқишимиз керак бўлганда эса, ростини айтсам, у қўрққан, рингга чиқмаган, касал бўлдим деб, қолиб кетган” [10]

8. 1972 ЙИЛГИ СССР ЧЕМПИОНАТИ

1972 йилги СССР чемпионати 13-19 июн кунлари Москва шаҳрида бўлиб ўтди. СССР чемпионати икки босқичдан иборат бўлди. Аввалига олтита зонада саралаш мусобақалари бўлди. Финал қисмига айнан 100 нафар боксчи қатнашди. [17]

Мусобақа натижалари цуйидагича бўлди.

“75 кг.

13 июн.
Куриков- Чижов

16 июн
Тарасенков – Дылдин
Соколов – Шабельников
Рискиев – Климанов
Куриков – Кудряшов

17 июн
Тарасенков – Соколов
Рискиев – Куриков

Финал (19 июня)
Рискиев – Тарасенков – қоши ёрилди (3-раунд арафасида)” [17]

«1972 йилги СССР чемпионлари:

48 кг. Владимир Иванов
51 кг. Борис Заректуев
54 кг. Анатолий Левищев
57 кг. Борис Кузнецов
60 кг. Геннадий Доброхотов
63,5 кг. Анатолий Камнев
67 кг. Анатолий Березюк
71 кг. Валерий Трегубов
75 кг. Руфат Рисқиев
81 кг. Николай Анфимов
Св. 81 кг. Витаутас Бингялис» [17]

Совет Иттифоқининг асосий спорт газетаси мухбири Руфат Рисқиев ҳақида бундай ёзганди (аввалига рус тилидаги матнни, кейин унинг таржимасини келтираман, таржимани мен қилганман).

“75 кг. В этой весовой категории, после безраздельного господства Валерия Пoпeнченко, у нас нет столь же яркого лидера. Впрочем, возможно, мы слишком требовательны, ибо Руфат Рискиев в бою с Владимиром Тарасенковым был совсем неплох. Он не боялся ни ударов, ни темпа, который присущ Тарасенкову, вел встречный бой, полагаясь на мощь своих атак.

Пожалуй, эта формулировка — встречный бой — единственное обвинение соперникам. Слишком уж откровенен он был. Никто не стремился защититься, избежать удара. Рискиев был сильнее. За минуту до гонга в первом раунде он послал Тарасенкова в нокдаун, еще один столь же сильный удар провел во втором раунде… Сомнений в превосходстве Рискиева, хотя Тарасенков держался мужественно, не оставалось. Встреча закончилась досрочно — в перерыве перед третьим раундом врач, обследовав бровь Тарасенкова, убедился, что тот продолжать бой не может” [18]

“75 кг. Бу вазнда Валерий Пoпeнченконинг якка ҳокимлигидан кейин бизда у каби ёрқин лидер йўқ. Дарвоқе, эҳтимол, биз ҳаддин ташқари талабчандирмиз, ахир Руфат Рисқиев Владимир Тарасенков билан бўлган жангда жуда яхши эди. У Тарасенковга хос бўлган зарбалардан ҳам, тезкорликдан ҳам қўрқмади, ўз ҳужумларига ишониб юзма-юз жанг олиб борди.

Дарвоқе, юзма-юз жанг ибораси рақибларга ягона айбловдир. У ҳаддин ташқари очиқ бўлди. Ҳеч ким ҳимояланишга, зарбадан қочишга ҳаракат қилмади. У биринчи раундга бонг чалинишидан бир дақиқа олдин Тарасенковни нокдаунга учратди, яна шундай кучли зарбани иккинчи раундда берди ... Тарасенков мардларча туриб берган бўлсада, Рисқиевнинг устунлигига шубҳа йўқ эди. Учрашув муддатидан олдин тугади – учинчи раунд олдидаги танаффусда врач Тарасенков қошини текшириб, у жангни давом эттира олмаслигига ишонч ҳосил қилди” [18]

Шундай қилиб, Руфат Рисқиев 1972 йилда ҳам Совет Иттифоқи чемпиони бўлди.

9. 1973 ЙИЛГИ СССР ЧЕМПИОНАТИ

1973 йилда Вильнюс (Литва) шаҳрида бокс бўйича СССР 39-чемпионати ўтказилгани тўғрисидаги фактлар бор. Лекин интернет-сайтларда ушбу мусобақа тўғрисидаги батафсил маълумотларни топа олмадим. Фақат нда Руфат Рисқиев ҳам қатнашиб, финал босқичда Анатолий Климановга очколар бўйича ютқизгани ҳақидаги фактни ўқидим ([19]).

10. 1974 ЙИЛГИ СССР ЧЕМПИОНАТИ

Бокс бўйича 1974 йилги СССР 40-чемпионати 23-31 март кунлари Россиядаги Ижевск шаҳрида бўлиб ўтди. 75 кг гача вазндаги боксчилар жангги натижалари.

“75 кг.

Ним чорак (27 март)
Анатолий Климанов (ВС) - Н. Шелгинский (Локомотив)
А. Яковлев (Меҳнат заҳиралари) — Богдан Грицак (ВС)
Сергей Васильев (ВС) — О. Щетинин (Зенит)
Анатолий Куриков (Спартак) — В. Климчук (Авангард)
Владимир Рощин (Динамо) — Н. Кастерин (Меҳнат заҳиралари)
Геннадий Толмачев (Динамо) — Владимир Шабельников (ВС)
Борис Сысоев (Зенит) — Анатолий Шпилев (ВС)
Руфат Рисқиев (Динамо) — А. Терещенко (Спартак)

Чорак финал (28 март)
Анатолий Климанов (ВС)- А. Яковлев (Меҳнат заҳиралари)
Анатолий Куриков (Спартак)- Сергей Васильев (ВС)
Геннадий Толмачев (Динамо) - Владимир Рощин (Динамо)
Руфат Рисқиев (Динамо)- Борис Сысоев (Зенит)

Ярим финал (29 март)
Анатолий Климанов (ВС) - Анатолий Куриков (Спартак)
Руфат Рисқиев (Динамо) - Геннадий Толмачев (Динамо)

Финал (31 март)
Руфат Рисқиев (Динамо)- Анатолий Климанов (ВС)” [19]

“Советский спорт” газетаси Руфат Рисқиев ҳақида 40-чемпионат давомида ёзишмади, аниқроғи мен учратмадим. У чемпионликни қўлга киритганидан кейингина мақолада бундай деб ёзишди.

“Теперь о бое Рискиева (75 кг) с Анатолием Климановым. Оба — финалисты вильнюсского чемпионата страны. Тогда победил Климанов. Сейчас — Рискиев. Отмечу одну деталь. В полуфинальном бою с Анатолием Куриковым в первом же раунде Климанов получил тяжелую травму — перелом ребра. Как довел поединок до конца, остается тайной. Скрыл перелом и от тренеров, и от врачей. Ночь от боли не спал. Но на бой с Рискиевым вышел — принципиальный поединок, старый спор.

Рискиеву — 24 года. Стаж 11 лет. Победитель V Спартакиады народов СССР, чемпион страны 1972 года. Провел 150 боев, одержал 135 побед. Из 30 международных встреч выиграл 25. Тренер — Б. Гранаткин” [19]

«Энди Рисқиевнинг (75 кг) Анатолием Климанов билан жангги ҳақида. Иккаласи ҳам Вильнюсдаги мамлакат чемпионати финалистларидир. Ўшанда Климанов ғалаба қозонди. Ҳозир – Рисқиев. Битта нарсани таъкидлайман. Климанов Анатолий Куриков билан бўлган ярим финал жанггида оғир жароҳат олди – қовурғаси синди. Жангни қандай қилиб охирига етказгани сирлилигича қолмоқда. Синганини мураббийлардан ҳам, врачлардан ҳам яширди. Кечаси оғриқдан ухлолмади. Лекин Рисқиев билан бўладиган жангга чиқди – принципиал тортишув, эски баҳс.

Рисқиев 24 ёшда. Стажи 11 йил. СССР 5-спартакиадаси ғолиби, 1972 йилги мамлакат чемпиони. 150 та жанг ўтказган, 135 тасида ғалаба қозонган. 30 та халқаро учрашувлардан 25 тасида ютган. Мураббийи - Б. Гранаткин” [19]

Шундай қилиб, Руфат Рисқиев 1974 йилда ҳам Совет Иттифоқи чемпионати ғолиби бўлди.

ДАВОМИ БОР
Рубрики:  СТАТЬИ 2013 года
ПРАВОЗАЩИТА
SPORT

 

Добавить комментарий:
Текст комментария: смайлики

Проверка орфографии: (найти ошибки)

Прикрепить картинку:

 Переводить URL в ссылку
 Подписаться на комментарии
 Подписать картинку